Dizanteri hastalığı farklı şekillerde görülebilir. Amipli dizanteri ve basil dizanteri en önemlileridir.
Amipli dizanteri: Amipli dizanteri, amip adı verilen küçük tek hücreli organizmalardan kaynaklanır. Amipli dizanteri, esas olarak kalın bağırsakta kanlı, mukus ishali enfeksiyonudur. Ülkemizde Doğu Anadolu bölgesinde sıklıkla görülmektedir.
Basilli dizanteriShigella adı verilen gram negatif bir bakterinin neden olduğu bir dizanteri türüdür. Yaklaşık 2 haftalık bir kuluçka döneminden sonra bağırsak dokusuna yerleşir ve orada hasara neden olur. Bacillus dizanteri genellikle çevre sağlığının korunmadığı kontamine alanlarda ortaya çıkar. Ülkemizde genellikle salgınlara neden olan basilli dizanteri, prognozu yüksek bir hastalıktır.
Dizanteri semptomları nelerdir?
Dizanteri ajanı vücuda girdikten sonra hemen belirti göstermeyebilirsiniz. Semptomların şiddeti ve görünümü dizanteri oluşturan faktöre ve kişinin bağışıklık durumuna göre değişir. Basil dizanteri ve amipli dizanteride benzerlik gösteren semptomlar şu şekildedir;
Hastalık kalın bağırsak iltihabı Nedenler. Kalın bağırsak mukozasında kanama noktaları var. Bir süre sonra kalın bağırsakta ödem gelişir ve bağırsak mukozasında oluşan kabuklar dökülmeye başlar.
Hafif vakalarda her iki hastalıkta da basit ishal dışında herhangi bir belirti görülmez. Orta dereceli vakalarda karın ağrısı, ateş, iştahsızlık ve kusma gibi belirtiler görülür. Basil dizanteri hastalığında ishal 30’a kadar Amipli dizanteri de bu sayı 10’u geçmez. Bu semptomları olan hastalar en kısa sürede bir uzman tarafından muayene edilmelidir.
Amipin neden olduğu dizanteride hastalar kistleri dışkı ile çıkarır ve yıllarca yayarlar. Bu durum kendiliğinden sona erebilir. Manuel muayenelerde karaciğer genellikle büyüktür ve hasta muayene sırasında ağrı hisseder. Bu semptomlar yaklaşık 2 hafta içinde gerilemeye başlar veya tamamen geçebilir.
Dizanteri hastalarında hastalık kronik ise günde 10 defa yaklaşmaktadır. İshal gözle görülür. Bu ishal sıvı, kokulu, kahverengi, yapışkan ve kalındır. Hastanın iştahı yok ve zayıf. Ağrı alt karın bölgesinde devam ediyor. Hastalık birkaç ay veya yıl sürebilir.
Dizanteri nasıl teşhis edilir?
Dizanteri hastalığı erken dönemde belirti gösterebilir veya herhangi bir belirti göstermeden ilerleyebilir. Yukarıdaki semptomları yaşayan hastalara tanı ve tarama testleri yardımıyla dizanteri teşhisi konur. İşte dizanteri tanısında kullanılan tanı ve tarama testleri;
Dışkı kültürü: Hastalığın etken maddesi sindirim sistemine yerleşir ve orada kolonileşmeye başlar. Hastalığın etken maddesi kalın bağırsakta beslenir ve burada yaşamına devam eder. Dizanteri şüphesi olan bir kişiden alınan dışkı, et suyu gibi çeşitli ortamlarda saklanır ve üreme görülür.
Gayda Muayenesi: Özellikle amipli dizanteri şüphesi olan hastanede yatan hastalardan alınan son dışkılar laboratuar incelemesine gönderilebilir ve mikroskobik inceleme ile kesin tanı konulabilir. Şiddetli semptomları olan kişilerin dışkısında amip faktörü negatif olsa bile bir süre sonra mikroskop tekrarlanmalıdır.
Kan testi: Tanıda kan testinin güvenilirliği dışkı testine göre daha düşüktür. Kan testlerinde hastalığın neden olduğu enfeksiyon belirtileri kontrol edilir.
Kolonoskopi: Daha önceki muayenelerden tanı konulmayan diğer hastalıklardan şüphelenilen hastaya kolonoskopi istenebilir. Ayrıca MRI ve CT görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.
Dizanteri tedavisi nedir?
Dizanteriye neden olan faktör ne olursa olsun, hastanın ishal sırasında kaybettiği sıvılar tedaviye başlamadan hemen önce değiştirilmelidir. dehidrasyon riski kaldırılmalı. Ayrıca hastalar su kaybederken mineralleri de kaybedeceğinden elektrolit dengesizliği meydana gelebilir. Bu koşullar için özel üretilmiş elektrolit solüsyonları ile tedavi desteklenmelidir.
Normal ishal vakalarında antimikrobiyal ilaç tedavisi gerekli değildir. Ancak dizanteri faktörü konulduğunda bu ilaç faktöre bağlı olarak kullanılabilir. Amiplerin neden olduğu dizanteri tedavisinde anti-amipli ilaçlar kullanılırken, bakterilerin neden olduğu dizanteri tedavisinde antibakteriyel ilaçlar kullanılmaktadır.
Semptomlar kaybolmalı ve ajan uzaklaştırılmalıdır. Ağrı çeken hastalarda analjezik, ateşli hastalarda ateş düşürücü ve bulantı hastalarında bulantı ilaçları kullanılmalıdır. Tüm bu tedavi yöntemleri enfeksiyon hastalıkları doktorları tarafından uygulanmaktadır.
