İnsanlar stres hakkında çok fazla yanlış bilgiye sahipler. Bu yazımızda stres konusuna biraz daha gerçekçi yaklaşmak istiyoruz. Stres her gün gündelik hayatımızda kullandığımız cümlelerin içinde bolca geçiyor. Sıradan bir konu gibi söz ettiğimiz stres aslında tahmin edilenden çok daha önemli bir sağlık sorunu olabilir. Çoğu kez insanlar hissettiklerinden çok daha fazla stres yüklüdürler.
Stresi Görmezden Gelirseniz Geçer
Stresi ciddiye almayarak geçeceğini düşünmek, son derece yanlıştır. Bu konuda Northwestern Üniversitesi Psikoloji Bölümünde Öğretim Görevlisi Jessica Rohlfing Pryor böyle bir davranışın vücut sağlığına zarar verdiğini belirtiyor.
Pryor ‘’Böyle bir tutum izlerseniz kalp hastalığı, gastro intestinal rahatsızlıklar, üreme problemleri, uyku problemleri, kilo alınması, bilişsel bozukluklar ya da ruh hali bozuklukları gibi sorunlara davetiye çıkartmış olursunuz.’’ Diyor. Pryor stresi görmezden gelmeyi karton kutu ile su taşımaya benzetiyor. ‘’Bir şekilde mutlaka dışarı sızar. Bu nedenle stres kesinlikle göz ardı edilmemelidir.’’ diyor.
İradenizle Stresi Yenebilirsiniz
‘’Kendini bırakma’’, ‘’Hadi kendini topla artık… ‘’ gibi sözleri çok duyarız. Ama psikiyatristlerin belirttiğine göre stres bu şekilde istemli olarak üstesinden gelinebilecek bir konu değildir. İnsanlar stresle baş edebilmek için bazı mekanizmaları bilinçli olarak uygulamalıdır ve yaşam tarzlarında değişiklik yapmalıdır.
Stres Kafanızda Yarattığınız Bir Şeydir.
Stres ile ilgili yanlış düşüncelerden bir tanesi de, stresin kişiyi sadece zihinsel olarak rahatsız ettiğinin düşünülmesidir. Stres akıl sağlığıyla yakından ilişkilidir. Akıl sağlığı sorunlarının daha da kötüye gitmesine yol açabilir.
Üstelik daha önce altta yatan kaygı ve/veya depresyon gibi akıl sağlığını etkileyen sorunlardan da kaynaklanabilir. Bütün bunların ötesinde stresin fiziksel sağlık üzerine de etkisi vardır. Stres normalde stresle ilişkilendirilemeyecek çok çeşitli hastalıklara zemin hazırlayabilir. Bu hastalıklardan bazıları şunlardır.
Boğaz ağrısı,
Kulak çınlaması,
Baş dönmesi,
Kaslarda ağrı hissedilmesi,
Şişkinlik,
Kalp hastalıkları,
Sinirsel titremelerdir.
Bazı durumlarda da zaten var olan bu belirtiler, stres ile bağlantılı olarak artış gösterebilir.
Stresle Baş Etmeye Çalışmaktan Vazgeçmelisiniz
Bu çok yanlış bir düşüncedir. Stresi ertelememelisiniz. Daha sonra bu konu ile ilgilenirim diyemezsiniz. Tıpkı uykunuzu telafi edemediğiniz gibi stres dönemlerini de ne yazık ki telafi edemezsiniz. Bu nedenle stres yönetimi çalışmalarının geç kalınmadan ve ara verilmeden yürütülmesi önemlidir.
Stres Altında Olmanız Düşünme Yetinizi Etkilemez
Stres, her zaman psikiyatrik bir hastalık olarak değerlendirilmeyebilir. Fakat söz konusu kişide paranoid düşünme eğilimi vb. problemler varsa stres altında bu tip çarpılmış düşünceler daha çok ortaya çıkar.
Stres Herkesi Aynı Oranda Etkiler
Bütün rahatsızlıklar gibi, stres de herkesi aynı şekilde etkilemez. Stres her bünyede farklı etkiler yaratır. Bu nedenle de çok farklı şekillerde ortaya çıkabilir.
Stres tetikleyicileri de herkese göre farklılık gösterir. Bazı insanları finansman sorunları strese sokarken, bazı insanları ilişkileri, bazı insanları da kariyer problemleri olumsuz etkiler.
Strese herkes kendine özel yöntemlerle tepki verir. Bazı insanlar strese karşı duygusal tepkiler verirken, bazı insanlar fiziksel hastalıklarla tepki verirler. Bir başka grup ise hem duygusal hem de fiziksel tepki verir. Özetle her insanın stres verdiği tepki farklıdır.
Stres Sizi Motive Eder
İnsanlar stresin bir motivasyon kaynağı olduğunu düşünse de, bu geçerliliğini yitirmiş bir düşüncedir. Yapılan bilimsel araştırmalar en iyi motivasyonun dışarıdan değil, içeriden geldiğini söylüyor. Stresin yol açtığı motivasyon çok kısa süreli yani etkisizdir.
Kişinin kendine hedef koyması, engellerin üstesinden nasıl geleceğini düşünmesi ve başarılı olmak için plan yapması teşvik edici olabilir. Ama stres bunlarla aynı değildir. Baskı altında gelişmekte olan birisini gördüğünüzde onun aslında strese rağmen başarılı olduğunu düşünün. Stres yüzünden başarılı olmamıştır. Bu ikisi birbirinden oldukça farklıdır.
Stres Sizin İçin İyidir
Çok nadir durumlarda, çok hafif bir stres kişinin dinamik olmasına yardımcı olabilir. Ancak her durumda stresin böyle bir fayda vereceğini düşünmek çok yanıltıcıdır. Stres kişinin genel sağlığını, ilişkilerini, işini olumsuz etkiler. Böyle bir durum hissedildiğinde yardım aranması gereklidir. Stres inatçı olur ve uzarsa, kronik strese dönüşür.
Stresten Kaçınmak Mümkün Değildir
Doğal olarak yaşamda stres faktörleri çok fazladır. Ama yalnızca yaşıyor olmak, stres altında olmamızı gerektirmez. Bu aşamada anahtar, günlük olayların karşımıza çıkardığı stresle nasıl baş edebileceğimizdedir.
Stresi yönetmek için bazı şeyler yapabilirsiniz. Öncelikli olarak stres tetikleyicilerinizin ne olduğunun farkına varmak önemlidir. Bunu bilinçli olarak fark etmek, stres yönetiminde önemli bir adımdır. Böylece yaşamınızı önceden planlayabilirsiniz. Stresten mümkün olduğu kadar uzak kalmak için gerekli önlemleri alabilirsiniz, kişisel stres önleyici mekanizmaları kullanabilirsiniz.
Stres Bir Seçimdir
Yaşamımızda yaptığımız bazı seçimler strese yol açabilir. Fakat stres bir seçenek değildir. Herkes için farklı stres tetikleyicileri vardır ve herkesin strese verdiği tepki farklıdır.
İnsanlar genellikle kişisel koşullardan bağımsız olarak strese girerler. Stres altındaysanız, kendinize kızmayın. Bunun yerine bir uzmandan yardım almayı ve stresten uzaklaşmayı seçin.
Stres Tedavi Edilemez
Stresin baskılanması uzun sürebilir. Fakat bu tedavi edilemediği anlamına gelmez. Sabit ve sürekli stres insan sağlığı üzerinde olumsuz etkide bulunur. Fakat kronik strese sahip insanlar bile stres faktörlerini yönetebilir. Ayrıca bilinçli başa çıkma mekanizmaları ile ve sağlıklı yaşam tarzı seçimleri ile stres azaltılabilir. Bu kapsamda uygulanan tedavilerin bazıları şunlardır:
Konuşma terapileri,
İlaç tedavisi,
Ekoterapi,
Alternatif tedavilerdir.
Stres Sadece İlaçla Tedavi Edilebilir
İnsanlar stresten kurtulmak için ilaç kullanabilir. Ve bundan oldukça da yarar görebilir. Ancak her vaka için ilaç tedavisi tek seçenek değildir. Yapılan araştırmalar stres tedavisinde en etkili yöntemin hem ilaç, hem de diğer yöntemlerin ortak kullanıldığı tedaviler olduğunu gösteriyor. Bir terapist bilişsel davranışçı terapi önerebilir. Bir terapist sizin düşünce kalıplarınızı anlamanıza, stres tetikleyici hassas noktalarınızı fark etmenize yardımcı olabilir ve uygulayabileceğiniz olumlu davranışları size önerebilir. Hatta bu konuda meditasyon ve yoga gibi farkındalık tekniklerini fark etmenize, arayan davranışçı bilişsel terapi yöntemlerini de önerebilir.
