Kendinizi çaresiz hissettiğinizde siz ne yapıyorsunuz? Kaygınızı azaltmak ve kendinizi korumak için farklı davranışlar sergilemeye mi başlıyorsunuz?
Kendimizi çaresiz veya bir çatışma durumunda hissettiğimizde bilinçsiz bir şekilde savunma mekanizmalarımızı kullanmaya başlarız. Peki nedir bu savunma mekanizmaları?
Psikolojinin bazı alanlarında özellikle psikodinamik teoride savunma mekanizmalarından bahsedilmektedir. Savunma mekanizmaları bireylerin olumsuz durumlar karşısında benliğini korumak için kullandıkları savunma araçlarıdır. İnsanlar bu savunma mekanizmalarının çoğunu bilinçsizce kullanırlar.
Psikoterapinin bazı çeşitleri insanlara hangi savunma mekanizmalarının kullanıldığını, nasıl etkili olduklarını ve ileride daha çok nasıl etkili olabilecekleri hakkında yardımcı olur.
Psikologlar savunma mekanizmalarını ilkelliklerine göre sınıflandırmışlardır ve en ilkel olanların uzun sürede daha az etkisi olmaktadır. Bireylerin ilk öğrendikleri savunma mekanizmaları en ilkel olanlardır. Bu savunma mekanizmalarından bazıları aşağıda açıklanmaktadır:
İnkar
Genellikle üzüntü veren bir olayı reddetme sanki hiç öyle bir olay, düşünce ve his yokmuş gibi davranma şeklidir. Bu savunma mekanizması erken çocukluk gelişiminin karakteristik bir özelliği olduğu için en ilkel olan olarak düşünülebilir. Birçok insan günlük yaşamında inkar yöntemini kullanır. Örneğin alkol problemi olan bir kişi genellikle bu problemi inkar edip işinde ve ilişkilerinde ne kadar iyi olduğunu anlatacaktır.
Gerileme
Gerileme kabul edilemez düşünceler veya durumlar karşısında gelişimin daha önceki seviyelerine geri dönüşüdür. Örneğin, ergenlik çağında korku ve öfke duygularından bunalmış bireyin çocukluk davranışları sergileyerek yatağını ıslatmaya başlaması veya bireyin olgunlukla halledebileceği bir olaya çocuk gibi ağlayarak tepki vermesi gibi.
Eyleme dökme
Eyleme dökme, kişinin kendi duygu ve düşüncelerinin diğer düşüncelere karşı yetersiz hissettiğinde aşırı davranış göstermesidir. Sana kızgınım demek yerine duvara yumruk atmak buna örnek verilebilir. Kişi böyle davrandığında üzerindeki baskıyı serbest bırakmış olur ve sakinleşir. Örneğin çocukların aileleriyle aynı fikirde olmadıklarında öfke nöbetine girmeleri de bunun bir örneğidir.
Çözülme
Kişi kendi yaşadığı olayı sanki bir başkası yaşamış gibi algılar. Bu savunma mekanizması bazı insanlarda çoklu kişilik bozukluğuna neden olabilir. Çocukluğunda cinsel istismara uğrayan bir kişinin o olayı sadece rüyasında gördüğü kötü bir adam gibi anlatmasıdır.
Tersine çevirme
Kişi istenmeyen veya tehlikeli olduğunu düşündüğü hissi veya duyguları tersine çevirir. Örneğin, patronuna çok kızgın olan ve işi bırakmak isteyen bir kadının patronuna karşı kibar bir şekilde davranıp işine istekli bir şekilde devam etmesidir. Kadının kızgınlığını ve mutsuzluğunu göstermek yerine kibar olmasıdır.
Kaynak: psychcentral
