Antik kültürlerin bildiği, fakat bizim neredeyse unuttuğumuz 10 insan duyusu
Atalarımız, insan bedenindeki farklı duyguları biliyorlardı ve onları kullanmışlardı. Modern toplumun unuttuğunu düşünüyoruz, çünkü biz sadece beş duyuya sahip olduğumuza inanıyoruz: görme, koku alma, tat alma, dokunma ve işitme.
Popüler inanışa göre, insan duyuları beşten fazladır. Görme, koku alma, tat alma, dokunma ve işitme gibi vücudumuzun ana duygu topluluğunun gelişmesiyle birlikte gölgede kalan birçok duyu vardır.
Bu yazıda size muhtemelen bilmediğiniz on duyuyu anlatacağız. Bu on duyu dünya çapında eski kültürler tarafından yaygın bir şekilde kullanılmış ve tanınmıştı, ancak yıllar boyunca modern toplum nüfus yoğunlaştıkça bunlardan uzaklaştı ve dolayısıyla pek çok farklı nedenden dolayı anlamsız bunlar anlamını kaybetti. Vücudumuzun muazzam olanaklarını unuttuk ve çoğunlukla çoğumuz çevremizden, duyularımızdan uzaklaştığımız için, çevremize daha az bağlı hale geldik.
Belki de, eski yaşam biçimini izlemeye ve vücudumuzun sahip olduğu farklı duyularla daha fazla temas halinde olmaya başlama zamanıdır, ancak bir çoğumuz görmezden gelmeye kararlıyız.
Kemoreseptörler: Bunlar hormonların ve uyuşturucuların saptanmasıyla ilgilidir. Ayrıca kusma refleksini de düzenleyebilirler. Bunlar periferik sinir sisteminin kan damarlarına duyusal uzantılarıdır.
Germe reseptörleri: Birincil organlarda bulunurlar, kan damarlarının dilatasyonunun saptanmasını sağlarlar. Bunlar baş ağrısı ile ilgilidir. Germe reseptörleri beyin sapındaki sinir lifleri vasıtasıyla nörolojik olarak medulla ilişkilidir. Ayrıca kan basıncını izlerler ve posterior hipofiz bezinden antidiüretik hormon (ADH) salınımını tetikler.
Dengeye duyarlılık veya denge duygusu: Kulakların içinde bulunan bu duyu, insanların dengesini korumasına ve gerekli değişiklikleri yapmasına imkân verir, böylece vücut hareket sırasında dengede tutulur. Denge, birlikte çalışan bir dizi vücut sisteminin sonucudur: gözlerin (görsel sistem), kulakların (vestibüler sistem) ve vücudun uzaydaki yerinin (kişisel algılama) ideal bir şekilde olması gerekir.
Nosisepsiyon: Acının algılanmasından sorumludur. Üç tip reseptörden oluşur: somatik (kemik ve eklemler), kutanöz (cilt) ve iç organlar (dahili organlar). Uzmanlar tarafından belirtildiği gibi, nosiseptörlerin belirli bir eşiği vardır; yani, bir sinyali tetiklemeden önce en az bir uyarılma yoğunluğuna ihtiyaç duyarlar.
Açlık: Bu anlamda vücut beslenme ihtiyacını belirtir. Ancak bugünün dünyasında, açlık hissi yaşıyor olsak da çoğumuz böyle bir hızlı çevrede yaşamakta olduğumuzu görüyoruz. Dahası, tokken bile yiyenler var, bir kez yok saymak bu duyuya anlam kazandırır. Buraya, susadığımızda su içme davranışımızı da dahil edebilir, bu da az ya da çok vücudunuzun hidrasyon seviyesini izlemesine izin verir, böylece hidrasyona ne zaman ihtiyacınız olduğunu bilirsiniz.
Gerilim Sensörleri: Kasların içinde bulunurlar ve beynin kas gerginliğini yoğunlaştırmasına izin verirler.
Propriyosepsiyon: Hassas reseptörlerin bu haritası, vücudun her bir parçasının mekansal konumunu bilmesine olanak tanır. Propriyosepsiyon, dış dünyayı algılayan dışa vurum ile ağrı, açlık vb. alışıldık duyuları ayırt eder.
Ses / İşitme: Hava veya su gibi farklı ortamlarda bulunan ses titreşimlerini tespit eder. Son zamanlarda toplumumuz dinlemiyor veya duymuyor; sessizliği dinlediğimiz nadir zamanlar ise dünya genelinde farklı kültürler tarafından yaygın olarak uygulanan bir şey.
Termosepsiyon: Hem dış ortamın sıcaklığını tespit etmekten hem de vücudun sıcaklığını ayarlamaktan sorumludur. Sıcaklık reseptörlerinin nasıl çalıştığıyla ilgili detaylar halen araştırılmaktadır.
Kaşıntı: Dokunmadan bağımsız olarak, pruritus hissini yakalar ve beyne gönderir. Beyin etkilerine göre, kaşıntı, diğer duyu nöronları tarafından iletilen birçok duyumun hazzıdır.
Kaynak: https://www.ancient-code.com/10-human-senses-ancient-cultures-aware-off-almost-forgotten/
Çeviren: Bünyamin Tan
