Distopiya elmi fantastikasını sevirsinizsə, buraya tıklayaraq siyahımıza baxmağınızı məsləhət görürük!
1. Faydalılıq / Morgan Robertson
Morgan Robertson-un “ən böyük üzən gəmi” adlandırılan bu kitabında Titan buzdağına çırpıldı və sərnişinlərin çoxu boğuldu. Əslində, hekayə yad deyil. Ancaq sözü gedən gəmi Titanik deyil, Titan. Robertson, romanını həqiqi Titanikin kədərli səyahətinə başlamazdan 14 il əvvəl yazmışdı. Titanik batanda kitab yenidən gündəmə gəldi. Dövrün qəzetlərində kitab “sürreal bir peyğəmbərlik” başlıqları altında xatırlandı. Bu sadəcə bir təsadüf idi, yoxsa peyğəmbərlik? Kim bilir…
2. Dünya / David Brin
2038-ci ildə keçən Dünya, insanların təbiətə və təbiətə məhəl qoymadan ətraf mühitə vurmuş olduğu zərərin geri dönməz problemlərə səbəb bulunduğunu söyləyir. Kitabda çox sayda obraz var. Brin qlobal istiləşmə, nəsli kəsilməkdə olan növlər və bir sıra ətraf mühit məsələləri üzərində işləmək üçün personajlardan istifadə edir. Kitabın əsas məqamına gəldikdə, dünyanı yoxa çıxmadan xilas etmək üçün bir yol tapmaq. Sizcə, xüsusilə son bir neçə ildə qlobal istiləşmənin artması ilə yaşanmış olan vəziyyəti ümumiləşdirə bilərmi?
3. Dünya Azad / HG Quyularını Azad etdi
HG Wells bu romanda atom enerjisi istehsalı probleminin 1933-cü ildə həll ediləcəyini proqnozlaşdırmışdı və həmin il Leo Szilard nüvə zəncirvari reaksiya fikri ilə gəlmişdi. The World Set Free-in təsəvvür etdiyi yeganə gerçəklik bu deyildi: Wells, radioaktiv elementlərin illərlə döyüş sahələrini radioaktiv təsir altında tərk edəcək atom bombalarında necə istifadə edilə biləcəyini izah etdi. Qəribə tərəfi kitabın İkinci Dünya Müharibəsindən xeyli əvvəl, 1914-cü ildə yazılması idi.
4. Gulliverin Səyahətləri / Jonathan Swift
Gulliver’s Travels, İrlandiyalı yazıçı Jonathan Swiftin 1726-cı ildə tamamladığı romandır. Swift bu romanda həm insan təbiətini, həm də səyahət yazılarını acı bir dillə təsvir edir. Gülliverin Səyahətləri müəllifin ən məşhur əsəri kimi tanınır. İngilis ədəbiyyatının klassiklərindəndir. Kitabda dörd ayrı səyahətdən ibarət dörd fərqli fəsildən bəhs olunur. İş, hüquq və rəhbərlik başda olmaqla bir çox dəyərləri soruşur və işləyir. Kitabın gələcəyi proqnozlaşdıran hissəsinə gəlsək; Gulliver’s Travels-də Marsın iki ayı var idi. Kitabın nəşrindən düz 151 il sonrasında elm adamları Marsın həqiqətən iki ayı bulunduğunu aşkar etdilər.
5-ci Aya səyahət / Jül Verne
Jules Verne, ABŞ-dan Aya gedən üç kişinin hekayəsini yazdı. Verne möhürü daşıyan Aya Səyahət adlı roman ilk dəfə 1865-ci ildə nəşr olundu. Amerikada sona çatan vətəndaş müharibəsindən sonrasında işi olmayan qalan bəzi işçilərin Aya çatacaq bir mərmi düzəltməyə çalışmaq səylərindən bəhs olunurdu. Bu ixtira fikri tüm dünyada böyük təsir bağışladı və hətta könüllü olaraq Aya getmək istəyənlər də oldu. Əsərdə Aya səyahət fikri üzərində dayanılır. Romandan təxminən 100 il sonrasında Apollon 11 1969-cu ildə Aya çatdı. Beləliklə Jules Verne’nin təxminən 100 il əvvəl xəyal etdiyi hadisə gerçək oldu.
6. Fahrenheit 451 / Ray Bradbury
Fahrenheit 451, 1953-cü ildə Ray Bradbury tərəfindən nəşr edilmişdir. Bu distopiya əsərində insanoğlu yanğınsöndürənlər tərəfindən kitabların yandırıldığı bir dünyada yaşayırlar. Tək etdikləri televiziya izləmək və izlədikləri şouların ağıllarına müdaxilə etməsidir. Bradberinin yaratdığı və romanda adı çəkilən kiçik bir texnoloji alət illər sonrasında icad ediləcəkdir. Romandakı qulaq qulaqlıqları artıq gündəlik həyata uyğunlaşdırılmışdır. Hətta musiqi dinləməklə yanaşı ünsiyyət vasitəsinə də çevrildiyini söyləyə bilərik.
7. Zanzibarda Stand / John Brunner
John Brunner tərəfindən yazılan Zanzibar Standı romanı ilk dəfə 1969-cu ildə rəflərdə göründü. Kitab ABŞ-ın qəsəbələrindəki hücumlar dövrünü təsvir etdiyi üçün qorxunc bir məzmuna sahibdir. Brunner, ABŞ-dakı son hərəkətlər və hücumlar haqqında proqnoz verdi. Zehnində sürreal bir dünya yaradan müəllifin yazıları süre keçdikcə həqiqi bir çərçivə qazandı. Ek olarak romanda günümüzdəki texnologiyada mövcud olan bəzi ixtiralardan bəhs olunur.
8. Arthur Gordon’un Nantucket Pym’den Anlatısı / Edgar Allan Poe
Arthur Gordon Pant of Nantucket hekayəsi 1838-ci ildə Edgar Allan Poe tərəfindən yazılmışdır. Kitab fırtına nəticəsində dənizçilərin gəmilərinin okeanda sürüşməsi və sonrakı hadisələrdən bəhs edir. Gəmi batır və qalan bir neçə dənizçi gəminin kiçik bir hissəsində sağ qalmaq üçün mübarizə apararaq aralarında çətin bir qərar verirlər. Əsl sorun elə buradan başlayır. Hər kəs bir zibil atır və digər dənizçilərin qısa zibil çəkməsinə icazə verir. Edgarın təxəyyülü həqiqətən heyrətləndiricidir. Kehanetin gerçək tərəfinə gəlin, təxminən 50 il sonrasında üzdükləri Mignonet gəmisində fırtınada batan bir dənizçi, dostları tərəfindən yemək olaraq seçildi. Kitabı uzun dəniz səyahətində oxumaq maraqlı ola bilər.
9. Maşın dayanır / EM Forsters
Gələcəyi proqnozlaşdıran kitablar siyahımızdakı başqa bir kitab da Maşın dayanacaqlarıdır. Forsterin ütopiyasına görə dünyada həyat bitdi və insanoğlu yeraltı bir sistemdə yaşayırlar. Yemək, musiqi, duş tamamilə texnologiya və açarlarla təmin olunur. İnsanlar artıq bir-birlərinə ehtiyac duymurlar. Tamamilə ruhsuz və mexaniki bir nizamın hökm sürdüyü Forster ütopiyasında insanoğlu duyğularla əlaqələrini itirdilər. Əslində bu kitabın bugünkü gerçəkliyin bir əksidir deyə bilərik. Bir azca diqqətlə oxuduqda, bugünkü dünyada çox detal və bənzərlik əldə etmək mümkündür.
Mənbə: 1
