SETI, Telsiz Teleskobu İle Tabby Yıldızını İzliyor
Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi’ndeki Robert C. Byrd Green Bank Teleskobu, Batı Virginia Green Bank (NRAO)
SETI Berkeley baş bilim adamı Dan Werthimer, bir atışa bir milyar dolar denmesine rağmen Tabby Yıldızı, varsa akıllı yabancı yaşam için kanıt bulma konusunda ilginç (eğer uzaksa) şans sunabilir ve büyük bir telsiz teleskopu bunu tespit etmede sahip olduğumuz en iyi şansı sunabilir.
Batı Virginia’nın Green Bank Telescope’unda toplanan veriler, iki ay sonra gerçekleşmesi planlanan iki gecelik gözlem daha yapılarak, yıldızın ışığının düzensiz aralıklarla solup neşelenmesine neden olan tartışmalara biraz daha anlam verebilir. Bazı gökbilimcilerin öne sürdüğü gibi, suçlu büyük bir uzaylı yapısı ise, medeniyetleri uzaya radyo dalgaları gönderiyor olabilir. SETI araştırmacıları bunu, Devrim Dinleme Girişimi’nin bir parçası olarak dünyanın en büyük telsiz teleskoplarından birine monte edilmiş yeni bir aletle bulmayı umuyorlar.
SETI Enstitüsü, daha önce Allen Teleskop Dizisi’ni kullanarak bir dizi gözlem yapmış, ancak dünya dışı radyo bilgisinden eser bulamamıştır. Şimdilerde, SETI Berkeley’den gökbilimcilerin ekibi, bu hafta başlarında Green Bank’da ilk gözlem turunu yaptı. Gökbilimci Steve Croft “Gözlemler sorunsuz geçti” dedi. “Şimdi detaylı veri analizi başlıyor ve bu biraz zaman alacaktır.”
Uzaylı Yapıları mı?
Geçen yıl Planet Hunters projesiyle gönüllü bilim adamlarının ilgisini çeken Tabby Yıldızı, KIC 8462852 olarak biliniyordu. Düzenli aralıklarla yaklaşık yüzde bir veya iki oranında kısılmış yıldızlar arıyorlardı, düzenli bir yörüngede Dünya ve ev sahibi yıldızı arasında geçen bir dış gezegenin klasik işareti.
Bunun yerine, Cygnus takımyıldızında 1400 ışıkyılı uzaklıkta buldukları şey, belirgin bir zamanlamayla, bir defada günlerce parlaklığı yüzde 22 düşüren bir yıldızdı. Optik teleskoplardan arşivlenmiş verilere bakıldığında, KIC 8462852’nin geçen yüzyılda da giderek ışığının azaldığına karar verdiler. Tabetha Boyajian – daha önce doktora sonrası ve şimdi Louisiana State Üniversitesi’nde fizik ve astronomi profesörü – Eylül 2015 tarihli gazetelerde bilim dünyasına bu gizemi bildirdi.
Ve gökbilimciler hala bunu nasıl açıklayacaklarından emin değiller. Geçtiğimiz yıl bol övgüler alan makul doğal açıklamalar düşünüldü ve dikkate alınmadı ve halen taraftar bulanlarının ise hiçbiri tam bir geçerlilik sağladığı söylenemez. Boyajian ilk önce kara deliğin son ayki durumunu açıklayarak “yüz binlerce devi” yutmasına rağmen, yörüngesi yıldıza daha yakın olan spiral kuyrukluyıldızın ışığını parçalayıp onu engellediğini öne sürdü.
“Oldukça çirkin, kabul, fakat şimdiye kadar ortaya atılan her şeyin düşündüğümüzden daha çirkin olup olmadığına henüz karar vermedik” diyor Boyajian. Asıl sorun şu ki yıldızın etrafında yörüngede olan herhangi bir şey – kuyrukluyıldız sürüsü, iki çarpışan gezegenden çıkan bir enkaz bulutu veya yabancı bir şantiye – görülebilir yıldız ışığını absorbe eder ve kızılötesi yayar. Kızılötesi teleskop gözlemlerine göre, Tabby Yıldızı’nda bu fenomenlerden herhangi birini hesaba katacak kadar fazla kızılötesi enerji mevcut değil.
Işığı engelleyen her şey, yıldızlar arasındaki enerjiyi kızılötesi olarak yaymak için enerjiyi elde edemeyeceği, güneş sistemi ile KIC 8462852 sistemi arasındaki yıldızlararası uzayda olabilir. Son zamanlarda Tabby yıldızının garip beyazımsı yapısı için olası açıklamalar hakkında bir yazı yazan Wright “En sevdiğim çözümler şu an burada,” diyor.
“Yıldızlar arası ortamda yıldızların kararmasına neden olan bir şey olsaydı, daha önce fark edilmiş olurdu, neden şimdi sadece onu görüyoruz? Ama belki de sadece gerçekten nadir bir olaydır. Bu yüzden, en sevdiğim şey, yıldızlararası ortamda nadiren çok küçük bir toz bulutu bulunmasıydı,” diyerek bulutun kendi güneş sistemimizin uzak kenarlarında da bulunabileceğini de sözlerine ekliyor. Wright ve onun ortak yazarı bu seçeneği tamamen ekarte edemez, ancak böyle bir bulutun nasıl oluşabileceğini açıklamak zor olacaktır.
Bilim adamları ilk kuramcı dedektif Sherlock Holmes tarafından yazılan bir teori üzerinde çalışıtılar: önce, imkansız şeyleri ekarte edersiniz. Geriye kalanlar ne kadar çılgınca olursa olsun göz önünde bulundurulmalıdır – örneğin gelişmiş bir yabancı uygarlık Tabby Yıldızı’nın etrafında dönen bir dünyada yaşıyor olsaydı, yıldızın etrafında yörüngede toplanan geniş bir dizi güneş enerjisi toplama yapısı inşa etmiş olabilirdi. 1960’da kavramı ilk ortaya çıkaran fizikçi Freeman Dyson’dan adını alan (aynı zamanda nükleer darbeli roketin mucidi) bir Dyson yapısı adı verilen bu yörünge dizisi, Tabby Yıldızı’nın ışığında düzensiz kısılmalara neden olabilir.
Dyson küresi olarak adlandırılan bir versiyon yıldızın güneş enerjisi biçerdöverleri alanında tamamen kuşatılmasına karşın, Dyson küre düşüncesi kuyrukluyıldız sürüsü veya gezegensel enkaz fıçıları ile aynı çekime geçer: kızılötesi aşım. Öte yandan, Tabby Yıldızı’nın varsayımsal sakinleri, toplanan tüm güneş enerjisini, örneğin Dünya’ya radyo sinyalleri gönderirken yönlendirdiyse, kızılötesi olarak ayırmak için yetersiz olurdu. Wright, “Ayrıca sürümler bir diskte olabilir ve bu da gördüğümüz kızılötesi ışınım miktarını da üretecektir” dedi.
Tabii ki, bilim adamlarının ve sıradan kişilerin hayal gücünü yakalayabilir ve makalenin yayınlanmasından bu yana, Tabby Yıldızı, Dünya üzerindeki ve yörüngedeki teleskoplarla, elektromanyetik spektrumdaki her dalga boyunda gözlemlenir. Şu ana kadar, gözlemlerden hiçbiri kesin bir şey bulamadı.
Breakthrough Dinlemesi
Önümüzdeki iki ay süresince üç gece boyunca, ekip, Tabby Yıldızı’nan gelebilecek radyo sinyalleri için kadranı taramak üzere Yenilikçi Dinleme girişimi için tasarlanmış yeni bir radyo astronomi aleti kullanacak. Teleskop üzerine monte edilen Breakthrough Listen arka uç aleti, milyarlarca ayrı radyo kanalına eşdeğer geniş bant genişliği yelpazesini aynı anda inceleyebilir. Bu, gökbilimcilerin radyo dalga uzunluklarında neler olduğunu eski aletlerle elde edebileceklerinden çok daha hızlı bir şekilde gözlemelerine izin verir.
Green Bank’ın yanı sıra, Cephe Dinleme girişimi, Avustralya’nın Parkes teleskopunda, radyo astronomisi için benzer enstrümanları ve Kaliforniya Lick Gözlemevinde Automated Planet Finder’ı optik lazer iletim aramak için kullanacak.
Geçenlerde, Ekip, Batı Virginia’daki Green Bank radyo teleskobunda Müthiş Dinlemeye projesine başladı. Breakthrough Listen eş direktörü ve Berkeley SETI direktörü Andrew Siemion, 24 Ekim’de canlı bir YouTube sohbetinde “Gerçekten Tabby Yıldızı çevresinde yaşayan gelişmiş bir medeniyet olsaydı, kesinlikle radyo dalgalarını yayan gelişmiş teknolojilerini tespit etme şansımız olurdu,” dedi.
Green Bank, Tabby Yıldızı’nı işaret edebilecek konumda olan en büyük ve en hassas zemin teleskopudur – bir uçak gözetleme radarı kadar enerjiyle sinyal toplayacak kadar hassas. Siemion, “Tabby Yıldızı’nda gerçekten medeniyet varsa ve şansımız yaver giderse bize karşı duyarlı olurlar,” dedi.
Aslında ekip bir Çarşamba gecesini bir kısmını cihazın kalibre edilmesine yardımcı olmak için insan teknolojisinden gelen sinyalleri saptayarak geçirdi. Perşembe günü de Croft “Dün gece Mars gözlemleri esnasında, Mars’ta veya çevresinde olan insan uzay araçlarından en az biri tespit edildi; ekip tam olarak hangisinin olduğunu anlamaya için çalışıyor (önemsiz bir görev değil),” diye yazdı.
Siemion, o Çarşamba oturumunda “Bu, aracımızın mükemmel bir testidir, çünkü uzaktaki bir teknolojiden aradığımız şey için insan teknolojisini algılayabilmemiz, cihazımızın iyi çalıştığının bir göstergesi,” dedi.
Sanatçının gözüyle yörüngede tozlu kuyruklu yıldız parçaları izi.
Nümune Arayışları
Tabby Yıldızı’ndan gelen yabancı bir radyo sinyali nasıl olacak? Siemion ve arkadaşları, verilerde doğal görünmeyen her şeyi izleyecekler. “Prensip olarak, bunun nedeni, genellikle, sadece bir frekansta çok fazla elektromanyetik enerji olması,” diyor. “Tıpkı Dünya’daki bir radyo istasyonu gibi. Kadrandaki tek bir yerde çok fazla enerji arayan çok miktarda radyo bant genişliği tarıyoruz.”
Arama, öncelikle, alt uçtaki cep telefonlarından üstteki uydu TV’ye kadar değişen cihazlar tarafından kullanılan frekansların yaklaşık aralığı ile aynı olan 1 GHz ila 12 GHz arasındaki dalga boylarına odaklanacak. Ekip, “Bu aralık, her türlü radyo astronomisini taramak için sakin ve hoş bir yer” diye düşünüyor; çünkü senkrotron ışınımının düşük frekanslı tıslaması, galaksimizin arka plan gürültüsü ve yüksek frekanslı gürültü arasında nispeten açık bir pencere olduğunu gösteriyor: yıldızlararası gazda hidrojen ve oksijen molekülleri.
Tabii ki, bu pencere burada da dünyadaki teknolojimizden gelen iletilerle doludur ve güneş sistemi boyunca dağılmıştır. Siemion “Aslında bir SETI radyo deneyindeki en büyük zorluk, karada bulunan teknolojimiz ve uzaktaki teknoloji arasındaki farktır” dedi. Bu nedenle, takım verilerde ümit vaat eden bir şeyi işaretlese bile, sonuçlarını tekrar kontrol etmeleri ve duyuru yapabilecek kadar kendinden emin hissetmeden önce yeryüzündeki kaynakları ekarte etmeleri biraz zaman alacaktır.
Siemion “Bu çok derin bir konudur ve böylesine önemli bir keşif olacaktır, çünkü bilim insanları olarak, bunu doğru yapmamız ve bir cihaz ya da bir çeşit insan eseri tarafından aptal yerine getirilmememizin sağlanması bizim için çok önemlidir,” dedi.
Breakthrough Listen, GBT’nin gözlemleyebileceği en yüksek frekansı olan 100 GHz’e kadar da arama yapacaktır.
Gökbilimcilerin gözlemler sırasında toplamayı umdukları petabayt veriyi taramak bir ay kadar sürebilir. Analiz edildikten sonra, tüm ham verileri genel hale getirecekler.
Gökbilimci Jason Wright, “Bu büyük bir zorluk, çünkü büyük miktarda veri topluyoruz” diyor, “fakat bunu halka açık hale getirmek ve arzulamak isteyen herkesin aramasını istediklerini düşünmeyebileceğimiz bir sinyali olması durumunda aramaya çalışmak için elimizden gelenin en iyisini yapacağız.” Her şeyden önce Tabby Yıldızı’nın tuhaflığını fark etmiş bir çevrimiçi gönüllü bilimciler topluluğuydu.
Ya orada bir şey varsa?
seti-telsiz-teleskobu-ile-tabby-yildizini-bizsiziz
Siemion ve ekibi, özellikle bir Dyson yapısının kanıtını aramıyor. Croft, şu anda Green Bank’ta gerçekleşmekte olan gözlemler, Dyson yapısının işareti olmayabilen bir teknoloji işareti aradığını söyledi. “Orada ET var ise, o zaman belki onlar da tıpkı bizim gibi radyo yayını yapıyorlardır.”
Bir sinyal ortaya çıkarsa, ilk adım Green Bank ile bir göz atıp başka teleskoplardaki diğer gökbilimcileri çağırmak ve Tabby yıldızı ile aynı sinyali bulup bulmadıklarını bildirmeleri istemek olacaktır. Croft, potansiyel bir SETI kanıtının gerçekte ne kadar heyecan verici olduğunu açıklamaya yardımcı olmak için geliştirilen Rio ölçeğinde yıldızı çarpıştıracaktı. Şu anda, Wright, Tabby yıldızını bu ölçeğe göre 1 ya da 2 puanla derecelendiriyor.
Bu şaşırtıcı derecede düşük, ancak onu kuşatan tüm hype göz önüne alındığında, gökbilimcilerce bazı görüşleri açıklamak için Batı Virginia’a kadar bir ekip gönderildi, fkat Berkeley tarafından yeterince ciddiye alınmamalarına rağmen, uzaylı teorisini iyi derecede aktarılması konusunda başarılı oldular. Wright, “Bir Dyson yapısı gibi bir şey olma ihtimalinin ne olduğunu bilmiyorum, ancak bir göz atmanın yeterli olduğunu düşünüyorum” dedi.
Bir şey yoksa ne olur?
Bu, iki gece boyunca yayılmış üç gecelik ve sadece sekiz saatlik bir gözlem. Hiçbir şey ortaya çıkmazsa, elbette Tabby Yıldızı’nda hiçbir şey olmadığını gösteren bir kanıt demek değil. “Öyleyse, gördüğümüz anda baktığımız frekansta bir dünya dışı istihbarat iletim sinyalleri görmediğimizi görüyoruz, bu da onların orada olmadığını ifade etmiyor.”
Oranı arttırmak için ekip en sonunda optik bir teleskop ile bir şeylerin Tabby Yıldızı’nın yüzünden geçtiği anlamına gelen karartmayı izlemek için koordine edebilir. Bu algılama, Green Bank’taki radyo gözlemlerini tetikleyerek, müdahale eden nesnenin radyo sinyalleri yayınladığını görecektir.
Ve birkaç denemeden sonra radyo dalgalarında Tabby Yıldızı’ndan duyulacak bir şey yoksa, yine de yararlı bilimsel veriler; buna benzer bir gizemi çözmek için doğru olanı düşünmeyi sağlamada yanlış cevapları ortadan kaldırabilir.
Siemion, “Ben her zaman sıradan bir şey haline geleceğini düşünmekten endişe ederim, ama ne olduğunu hayal bile edemiyorum, her neyse, gerçekten ilginç olacağını düşünüyorum” dedi. Daha önce de oldu; gökbilimciler 1970’lerde pulsar keşfettiğinde, şaka olarak birincisini Little Green Men-1’in (küçük yeşil adamlar ç.n.) kısaltması olarak LGM-1 diye adlandırdılar, çünkü o zaman başka açıklama yapmadılar. Pulsarlar uzaylı sinyalleri değildi, fakat önemli oldukları, büyüleyici kozmik olaylar oldukları ortaya çıktı. Tabby Yıldızı da benzer bir keşif olabilir.
Croft “Muhtemelen uzaylılar değil, ama öyle olsaydı gerçekten harika olurdu” dedi.
Haber: K.N. Smith
Kaynak: astronomy
