Massachusetts Texnologiya İnstitutunda (MIT) kimya mühəndisləri tərəfindən yaradılan bir material havadakı karbon qazı ilə reaksiya verərək böyüyə, güclənə və hətta özünü düzəldə bilər. Bigün inşaat və ya təmir materialı olaraq və ya qoruyucu örtüklər üçün istifadə edilə bilən bu polimer, istixana qazını davamlı olaraq onu möhkəmləndirən karbon əsaslı bir materiala çevirir.
Bu material hazırda sintetik, jel kimi bir maddəyə bənzəyir və bitkilərin havadan karbon qazını böyüməkdə olan toxumalarına yığma üsuluna bənzər bir kimyəvi proses istifadə edir. Məsələn, yalnız havaya və günəş işığına məruz qalmaqla güclənə biləcəyi və enerji və nəqliyyat xərclərinə qənaət edə biləcəyi yüngül konstruksiyalar panelləri halına gətirilmək üçün bir tikinti sahəsinə göndərilə bilər.
Advance Materials-da piyasaya çıkan bir məqalədə tapıntılarını təsvir edən on nəfərdən önde gelen professor Michael Strano-ya görə, bu material materialşünaslıqda tamamilə yeni bir konsepsiya təşkil edir. Tədqiqatçılar, fosil yanacaqların istehsalına ehtiyac duymayan, lakin havada karbon dioksid istifadə edən sintetik bir material hazırlamağın ətraf mühit və iqlim faydalarını da vurğulayırlar.
Bitkilərdəki xloroplastdan istifadə
Bu ilk konsepsiyaya davamlı təcrübələrdə xloroplast adlanan tək bir bioloji komponent istifadə edilmişdir. Tədqiqatçılar tərəfindən bu təcrübələrdə ispanaq yarpaqlarından alınan xloroplastlar nebat hüceyrələrinin işığı qəbul etməsinə olanak verən komponentlər olaraq bilinir. Bunlar həyatda olmasa da, karbon dioksidin qlükozaya çevrilməsində katalizator rolunu oynayır. Bitkidən ayrılan xloroplastlar çox davamlı deyildir və bitkidən çıxarıldıqdan sonrasında bir neçə saat ərzində funksiyalarını itirirlər. Strano və həmkarları məqalələrində bitkidən götürülmüş xloroplastların kataliz müddətlərini əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq üsulları təsvir edir və eyni zamanda katalizator rolunu oynamaq üçün xloroplastlar əvəzinə bioloji olmayan maddələrin də istifadə olunmağa başladığını bildirirlər.
Tədqiqatçıların əldə etdikləri bu material hazırda binalarda istifadə ediləcək qədər güclü deyil, ancaq çatlaq doldurucu və ya örtük materialı kimi istifadə edilə bilər.
Ticarət istifadəsinə yaxındır
Komanda bu tip materialları tonlarla istehsal etməyin yollarını tapmağı bacardı və indi onların xüsusiyyətlərini optimallaşdırmağa yönəldi. Onlara görə, bu materialların öz-özünə yaxşılaşan örtüklər və çatlaq doldurma materialları kimi məhsullar olaraq ticari istifadəyə girməsi tezliklə mümkün olacaqdır. Bu məhsullar günəş işığı və ya daxili işıqlandırma ilə təmasda olduqda, xarici müdaxiləyə ehtiyac olmadan səthindəki çatlamış və ya cızıqlanmış yerləri dolduraraq zədələri düzəldə biləcəklər.
Strano deyir ki, materialşünaslıq bu növ şeyi ilk dəfə istehsal edir və çoxalmasalar da, bu materiallar canlı bir şeyin bəzi davranışlarını təqlid edir. Araşdırmalarında karbon dioksidin yalnız bir yük və xərc səbəbi olmadığını ortaya qoyduğunu qeyd edən Strano, mühitimizdə bu qədər bolca olan karbonun eyni zamanda materialşünaslıq üçün də böyük bir fürsət bulunduğunu vurğuladı.
