Keçmişin qoxularını dirçəltmək və o tarixi atmosferləri iyləmək mümkündürmü? Tarixi qoxuları, xüsusən muzeylərdə canlandırmağa necə?
Bəzi Avropa alimləri, muzey ziyarətlərini daha da əyləncəli hala gətirmək üçün önümüzdəki üç il içərisində qitədəki XVI-XX əsrin əvvəllərindəki ən vacib qoxuları təyin etməyə çalışacaqlar.
Bu layihənin adı həyata keçiriləcək; Odeuropa. BBC xəbər verir ki, ətir tarixçiləri, ətriyyatçılar, kimya və kompüter elmləri daxil olmaqla təxminən 20 mütəxəssis layihə üçün bir araya gələcək.
3.3 milyon dollara başa gələcək və Avropa Birliyi tərəfindən maliyyələşdirilən Odeuropa layihəsi ilə elm adamları “Ətir İrsi Ensiklopediyası” yaratmağı hədəfləyirlər.
Ensiklopediyada hal-hazırda yalnız ədəbi təsvirlərə daxil olan ətirlər daxil edilsə də, sonradan texnologiyanın köməyi ilə yenidən yaradılacaqdır.
Layihə tarixi sənədlər və sənət əsərlərindəki ətirlərə istinadları araşdıracaq. Məsələn, 1777-ci il notariat arxivlərindən alınan bu mətndə Amsterdam ‘nəfəs almış gözəl bir bakirə’ kimi təsvir edilmişdir.
Bu layihə ilə tarixdəki məşhur adların və şəhərlərin qoxuları yenidən yaradıla bilər. Odeuropa layihəsinə rəhbərlik edən Hollandiyalı mədəniyyət tarixçisi Inger Leemans BBC-yə dedi:
“Layihə əslində insanoğlunun qoxu tarixindən bəhs edir. Ətirlər təcrübəmizi formalaşdırır. Bununla birlikdə, bu mövzuda keçmişə dair həssas biliklərimiz azdır. Ətirlər maddi və mənəvi baxımdan dəyişkəndir. Bu səbəbdən onları necə qorumaq barədə düşünməliyik. “
Parfüm İrsi Ensiklopediyası layihəsi üçün iş yanvar ayında başlayacaq. Alimlər yeddi dildə kitablarda, tarixi sənədlərdə, sənət əsərlərində və muzey kolleksiyalarında olan ətirlərə edilən istinadları çözümleme etmək üçün bir alqoritmdən istifadə edəcəklər.
İngiltərədəki Anglia Ruskin Universitetindən bir ətir tarixçisi və layihədə iştirak edən adlardan biri William Tullett; Qoxu hissinin vacibliyini vurğuladı. Xüsusilə Covid-19 epidemiyası ilə qoxu duyğusunun nə qədər əhəmiyyətli bulunduğunu ortaya çıxardığını söylədi.
Tullett sözlərini belə davam etdirdi; “Ətir gündəlik həyatda çox vacibdir. Əslində pandemiyada insanların virusa yoluxduqdan sonrasında qoxu hisslərini itirdiyini gördük. Etmək istədiyimiz şey, qoxunun insan təcrübəsinin təməl bir hissəsi bulunduğunu anlamaq və tutmaqdır. ”
Mənbə: 1
