Bu uzun zamandır okuduğumuz en ilgi çekici yazı olacak.
Kara delik, ışığın bile kaçamadığı gizemli ve yoğun bir bölgedir. Ayrıca, kara delikler daha gizemli olan manyetik alanlarla garip bir ilişkiye sahiptir. Manyetik alanların birçok kara deliği çevrelediğini biliyoruz. Ancak bu oluşumlar muazzam ölçüde güçlüdür ve bizler daha nasıl oluştuğunu bilmiyoruz.
Şimdi yeni bir çalışma sayesinde, bu garip bulmacanın bir parçası yerine oturdu. Gök bilimciler ilk kez aktif beslenmede rol oynayan süper kütleli bir kara deliğin etrafındaki manyetik alanı yem olarak kullanıp gözlem yaptı.
Gök bilimciler; Kuğu Takımyıldızı’nın (Cygnus A) kalbinde, 600 milyon ışık yılı uzaklıkta ve gökyüzündeki en parlak radyo kaynaklarından biri olan aktif galaksinin merkezinde, manyetik alanların süper kütleli bir kara deliğe giren malzemeyi yakaladıklarına dair kanıt buldu. Bu kanıt kozmik bir ağ gibiydi ve bilim insanlarını şaşırttı.
Bu kanıt, bilim insanlarının bazı galaktik çekirdeklerin neden aktif olduğunu anlamalarına yardımcı olabilir. Kutup bölgelerinden devasa bölgeler çıkarken diğerleri (Samanyolu’nun kendi Yay Burcu gibi- Sagittarius A) sadece aralıklı olarak aktiftir ve tamamen hareketsiz görünür.
Birleşik modele göre, aktif galaktik çekirdekler -yani, aktif olarak beslenen bir gökadanın merkezinde bir süper kütleli kara delik- kara deliğe düşen malzemenin bir yığma diskiyle çalınır.
Bu yığılma diskin dışında, biriktirme diskiyle beslenen toz ve gazın torus veya halka şeklinde bir yapısı vardır.
Bu yapının nasıl oluştuğu ve niçin orada kaldığını bilemiyoruz. Ancak Kuğu Takımyıldızı’nın (Cygnus A) gözlemleri, manyetik alanların tozlu torus kabartısını şekillendirmek ve yerinde tutmak için çalıştığını göstermektedir.
Geleneksel olarak, bu yapıların optik ve radyo dalga boylarında gözlemlenmesi zordur. Ancak yeni bir cihaz sayesinde özellikle hizalanmış toz tanelerinden kaynaklanan kızılötesi emisyonlara karşı hassas ölçümler yapılabiliyor.
Gök bilimciler, NASA’nın Kızılötesi Astronomi (SOFIA) Stratosferik Gözlemevi’nde (SOFIA) bulunan Yüksek Çözünürlüklü Havadan Aydınlatmalı Geniş Bantlı Kamera’nın (HAWC+) kullanılmasıyla Cygnus A’nın kalbindeki tozlu torus izole edilip gözlemlendi.
SOFIA Bilim Merkezi ve Üniversite Uzay Araştırmaları Derneği’nden astronom Enrique Lopez Rodriguez: “Tamamen yeni bir şey keşfetmek her zaman heyecan vericidir.” dedi.
“HAWC+ ile yapılan bu gözlemler eşsiz. Bize, kızılötesi polarizasyonun galaksilerin çalışmasına nasıl katkıda bulunabileceğini gösteriyor.”
Kara deliklerin nasıl oluştuğu tamamen bilinemiyor. Ancak bir şey biliyoruz, kara delikler elektromanyetik radyasyonun kaçabileceği olay ufkunun ötesinden gelmiyor.
Ekleme diskinin iç kenarından gelen malzemenin, ışığa yaklaşan hızlarda kutuplardan dışarı atılacak olan kara deliğin etrafındaki manyetik alan çizgileri boyunca ilerlediği düşünülmektedir.
Ancak yakın zamandaki bir çalışmaya göre; V404 Cygni adlı kara delik, güçlü jet gibi olmasına rağmen beklenenden daha zayıf bir manyetik alana sahiptir. Bu, kara deliklerle etkileşime giren manyetik alanların başka bir mekanizma kadar güçlü olmasına gerek olmadığı anlamına gelir.
Her iki durumda da, gelecekteki gözlemler bu karmaşık dinamiklere biraz ışık tutmaya yardımcı olacaktır. Manyetik alanların süper kütleli karadelikler etrafındaki davranışlarını nasıl şekillendirdiği anlaşılabilecektir.
“Örneğin, HAWC+ aktif galaksilerin merkezinden yüksek oranda polarize kızılötesi emisyon ortaya çıkarsa da sessiz galaksilerden biri değildir. NASA’ya göre, manyetik alanlar karadeliğin beslenmesini düzenler ve bu gök bilimcilerin birleşik aktif galaksiler modeline olan güvenini pekiştirir.”
Çalışma, The Astrophysical Journal Letters’da yayınlanmıştır.
Kaynak: http://www.bizsiziz.com/for-the-first-time-ever-astronomers-have-observed-a-black-hole-using-a-magnetic-field-to-feed/?fbclid=IwAR3kLFK1U93Hd5aUJ3v15zSOTkM6It5vFeDqNSaIEiLk5T-_CBCtDDDu9vM
http://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/aacff5/pdf
Çeviri: Tuğba Aydın
