Bugün yaşayan hiçbir hayvan gagalı bir memeli olan ornitorenklere benzemiyor olsa da, bundan 250 milyon yıl önce erken Triyasik Devir içinde bugün Çin sınırları içerisinde kalan sığ sularda çok benzer bir hayvan yaşamış. Avlarını kıkırdak dokudan gagası ile dokunarak bulan bu hayvan bir deniz sürüngeniydi ve Eretmorhipis carrolldongi adı ile anılıyor.
24 Ocak’ta Scientific Reports’da yayımlanan keşif ve incelemenin detaylarında Eretmorhipis’in ornitorenge benzeyen gagasının yanı sıra, yaklaşık 70 santimetre uzunluğunda nisbeten katı ve uzun bir vücuda sahip. Görece küçük kafası ve gözlerine karşılık da dört ayrı palet gibi kullandığı yüzgeç yapısı ile yön değiştirme ve ilerleme hareketlerini yönetiyor.
Eretmorhipis’in sırt kısmında ise kemik çıkıntıalar bulunuyor. Daha önceleri yalnızca kafası olmayan ve daha kısmi fosillerden bilinen bir canlı olan bu sürüngenin, iki yeni keşfedilen fosil ile kafatası kemikleri ve kıkırdak gaga yapısını destekleyen fizyolojisi daha iyi anlaşıldı.
Günümüzdeki ornitorenkler gibi, gagasının tam ortasında büyükçe bir delik bulunan bu antik hayvanın tıpkı ornitorenk gibi çamurlu ve yoğun akıntılarda avlarını gagası ile dokunarak hissetmesini sağlayacak yoğun reseptörleri gagasında bulundurup bulundurmadığı merak ediliyor.
Erken Triyasik’in büyük oranda sığ sularla kaplı bir dünya olduğunu ve bu neredeyse bir metre civarındaki suların karbonat yatağının üzerinde yüzlerce kilometre mesafeleri kaplayabildiğini biliyoruz. Bu karbonat platform deforme olup üzerinde büyük delikler ve lagunlar oluşmasına çok müsait bir tabakaydı ve Eretmorhipis’in fosili de bu derin çukurlardan birinde bulundu.
Ancak şu an elimizde bu ilginç hayvanın ne tükettiğini ne ile beslendiğini gösterecek fosil kaydı bulunmuyor. Uzunlamasına kemikli vücudu iyi bir yüzücü olmadığına işaret ederken, araştırmacılar buradan yola çıkarak küçük su canlıları ile beslendiğini öne sürdü.
Permiyan sonunda yerle bir olan Dünya’da evrilen ve ortaya çıkan Eretmorhipis’in bu modern Dünya’da hayatta kalmasının da çok zor olacağı ortaya atıldı. Çünkü, yaşadığı dönemde bu canlının çok ciddi bir rakibi ve düşmanı bulunmuyordu.
Yunus benzeri ichthyosaurs’un yakın bir akrabası olan Eretmorhipis fosili, Permiyan sonundaki dönemde yani erken Triyasik içerisinde hızlı türleşme ve evrilmenin nedenlerini hem kendisi için hem de başka türler için nasıl değişkenlere bağlı olduğunu ve itkilerinin neler olduğunu daha iyi anlamamızı sağlayacak verileri barındırıyor.
Kaynak ve İleri Okuma
Long Cheng, Ryosuke Motani, Da-yong Jiang, Chun-bo Yan, Andrea Tintori, Olivier Rieppel. Early Triassic marine reptile representing the oldest record of unusually small eyes in reptiles indicating non-visual prey detection. Scientific Reports, 2019; 9 (1) DOI: https://www.nature.com/articles/s41598-018-37754-6
Andy Fell, University of California -Davis, Researchers Describe New Reptile Platypus From the Early Triassic, 24 Ocak 2019 https://www.ucdavis.edu/news/researchers-describe-new-reptile-platypus-early-triassic-0
