ESA’nın Dünya’nın işleyişini çözmek için geliştirdiği uydu takımının ilki Swarm, uzay bilim çalışmaları için yüksek kaliteli ölçüm imkanı ve uyum içinde çalışan özdeş üç uydusu ile yaşadığımız gezegenin uzay ile nasıl etkileştiğine dair yeni ipuçları elde etmek için 2013 senesinde fırlatılmıştı.
ESA’nın manyetik alan görevi, gezegenimizin en gizemli özelliklerinden birini keşfetmek için düzenlendi. Serbest halde olan kuzey manyetik alanın her birkaç yüz bin yılda bir polaritesi kaydığı için bir pusula zaman zaman kuzey yerine güneyi gösterebilir. Bir yandan da manyetik alanın gücü sürekli olarak değişmekte ve şu anda da önemli zayıflama belirtileri göstermektedir.
İyonosfer ve manyetosfertabakalarındaki manyetik sinyallere ek olarak, Dünya’nın çekirdeği, yer kabuğu ve okyanuslardan kaynaklanan sinyalleri de ölçen Swarm’dan gelen yeni sonuçlar paylaşıldı. Dünya’nın manyetik alanının çoğu, 3000 kilometreden daha derinlerde erimiş demirin dış çekirdeğindeki hareketinden üretiliyor. Kalan yüzde altısı ise, kısmen Dünya’yı çevreleyen elektrik akımından ve bir kısmı da üst litosferdeki mıknatıslı kayalardan kaynaklanıyor. Üstelik litosferik manyetik alanın çok zayıf olmasına ve bu yüzden de uzaydan zor seçilmesine rağmen, Swarm üçlüsü bunun manyetik sinyallerini haritalamayı başardı.
Üç yıl veri toplamadan sonra, uzay tarihi için bu alanın en yüksek çözünürlüklü haritası yayınlandı. Swarm ölçümlerine ek olarak, Alman CHAMP uydusundan da alınan eski veriler ve yeni bir modelleme tekniği ile en ufak manyetik sinyalleri dahi seçebilmek mümkün oldu.
Mart ayında Kanada’da gerçekleştirilen Swarm Bilim Buluşması’nda paylaşılan yeni harita, Dünya’nın yer kabuğunun jeolojik yapısından kaynaklanan manyetik alandaki detaylı değişme miktarını, daha önce elde edilen bulgulardan daha net bir şekilde gösteriyor. Örnek olarak, Orta Afrika Cumhuriyeti’nde, Bangui şehri çevresinde manyetik alan önemli ölçüde keskin bir şekilde kuvvetlendi, fakat nedeni hala bilinmiyor. Bazı bilim insanları, bunun 540 milyon yıldan önce gerçekleşen bir meteor etkisinin sonucu olabileceği hakkında varsayımlarda bulunuyorlar.
Volkanik aktivite sonucu yeni yer kabuğu oluştuğunda, çoğunlukla okyanus tabanı boyunca katılaşan magmada demirden zengin mineraller manyetik kuzeye doğru yöneldiği için bu durumda kayalar soğurken manyetik alanın anlık görünümü yakalanmış olunur. Zamanla manyetik kutuplar yönelimini değiştirdiğinde, deniz tabanındaki katılaşmış mineraller ‘şeritler’ oluşturur. Bu da Dünya’nın manyetik alan geçmişine dair bilgi sağlar. Bu manyetik şeritler, kutup yön değişiminin kanıtı niteliğindedir. Okyanus tabanının manyetik izlerini analiz etmek çekirdekteki alan değişimi hakkında bilgi verir.
(Swarm)
Swarm ile elde edilen son harita, manyetik şeritlerin daha önce görülmemiş ayrıntılı görüntülerini, okyanuslardaki orta-okyanus yükseltilerinden yansıyan levha tektoniği ile ilişkilendirerek elde edilmiştir. Yeni harita, 250 kilometreye kadar manyetik alanın özelliklerini tanımlamamıza ve Dünya’nın litosfer tabakasındaki sıcaklık ve jeolojik özelliklerini araştırmamıza yardım edebilecek.
