Zaman gerçekten var mı, yoksa bir yanılgıdan mı ibaret? Ünlü fizikçi Carlo Rovelli, zaman kavramına dair nefis yaklaşımlarıyla bizlere bu kavrama dair tüm bildiklerimizi sorgulatmayı başarıyor.
Ünlü fizikçi Carlo Rovelli, yeni kitabı olan “The Order of Time” ile bu kavrama dair muhteşem şekilde düşünülmüş fikirlerle karşımıza çıkıyor. Kitapta zamanın insanlar tarafından algılanış şekliyle, çok küçük ve çok büyük ölçeklerde aslında var olmadığı gerçeğine kadar pek çok ilginç konuya değiniliyor. Süreklilik hissinin ve kronoloji kavramlarının da varlığımızı anlamlı kılabilmek amacıyla kendimiz için uydurduğumuz yalanlar olduğunu düşünüyor.
Rovelli’ye göre zaman, evrensel bir gerçek değil; bir perspektiften ibaret. Biyolojik yapımız ve evrimsel gelişimimiz neticesinde, Dünya’daki yerimiz ve Dünya’nın da evrendeki yerinin etkileriyle deneyimlediğimiz bir durum olduğunu düşünüyor.
“Evrende küçük bir noktada yer alan ve bu noktaya göre bile hayli küçük olan biz insanlar, dünyayı zamanın içinde kusursuz bir şekilde akıyormuş gibi deneyimleriz. Fakat kuantum düzeyinde bakacak olursak, zaman diye bir şeyin olmadığını ve süreçlerin ifade edilemeyecek kadar kısa olduğunu görürüz.”
Rovelli’ye göre dünyada zamanın deneyimlenmesinin nedeni, gezegenimizin evrenin kalanına göre belli bir seviyede, özel bir entropik ilişkiye sahip olması. Gezegenimizin hareket ediş şekli, evrenin her yerinde bulamayacağınız bir düzen hissi yaratıyor. Tıpkı bazı bitkilerin dünyanın sadece belli bölgelerinde yetişiyor olduğu gibi, zaman da evrenin sadece belli bölgelerinde algılanabilecek bir kavram.
Zaman kavramının anlamsızlığına dair örnekler de veriyor Rovelli. Örneğin uzak bir gezegen Proxima B’ye, teleskoptan baktığımızı düşünelim. Teleskopta gördüğümüz görüntü, Proxima B’nin şu anki halini göstermez. Işığın seyahat hızının sınırlı olmasından ötürü, Proxima B’nin 4 sene önceki halini görürüz. Yani bizim için “şimdi” gözüken durumlar, “Proxima B” için “Ne şimdisi? 4 sene öncesiydi o.” şaşkınlığından ibarettir.
Kendi gezegenimizin içerisinde bile farklı zaman dilimleri yaşıyoruz. Örneğin İstanbul’daki biriyle, Kanada’da yaşayan birisi için herhangi bir anda saatler asla aynı olmayacaktır. Bir taraf güne yeni başlarken, diğer tarafta akşam olmak üzeredir. Yani aynı zaman diliminde yaşadığınız insanların sayısı bile, sadece aynı boylamlarda yer alan ülkelerdeki insanlarla sınırlıdır. Dünyanın geri kalanıyla aynı zaman dilimini yaşamazsınız. Hatta İstanbul’da 18 Mayıs sabahı doğan Güneş ile, New York’ta 18 Mayıs sabahı doğan Güneş aynı bile değildir; iki bölgenin insanları için de aynı tarihi ifade etse de aslında Güneş, yaklaşık 8-9 saat daha yaşlanmıştır.
Bunların yanı sıra çok değil, 300 yıl öncesine kadar bile dünyanın çoğu yerinde, bırakın koca ülkeleri, irili ufaklı her köyün kendine ait farklı bir zaman dilimi bulunuyordu. Zamanın her yerde aynı olmaması da bir yana, zaman aslında her yerde aynı hızla bile geçmez. Örneğin zaman, deniz seviyesine kıyasla bir dağın zirvesinde daha hızlı geçer. Ayrıca saatte 100 km hızla giden bir arabada bulunan bir kişiye göre zaman, kaldırımda yürüyen bir kişiye göre daha yavaş geçer.
Özetle Rovelli’ye göre zaman, aslında evren için geçerli bir kavram değildir; sadece bizim zihinlerimizde vardır. Beyinlerimiz, neden-sonuç ilişkisi kurup evreni anlamlandırmak amacıyla zaman kavramına ihtiyaç duymuştur ve tüm insanlık da, işimize yarıyor olması nedeniyle bu kavramı benimsemiş ve evrenselleştirmiştir. Üstelik Rovelli, bu fikirlerinde yalnız değil; kendisi gibi düşünen pek çok bilim insanı da bulunuyor.
Kaynak : https://qz.com/1279371/this-physicists-ideas-of-time-will-blow-your-mind/
Alıntı : http://www.webtekno.com/bu-unlu-bilim-insaninin-zaman-kavrami-hakkindaki-fikirleri-ufkunuzu-iki-katina-cikaracak-h46327.html
