Antarktika’da 430.000 Yıllık Göktaşı Parçaları Bulundu

Uluslararası bir uzay bilimciler ekibi, Antarktika’daki Walnumfjellet dağının zirvesinden elde edilen ‘dünya dışı parçacıkları’ inceledi.

Buharlaşmış uzay kaya parçaları, yüzbinlerce yıl önce Antarktika’nın donmuş yüzeyine yakın bir yerde 100 metrelik bir asteroit patladıktan sonra birikti.

Bulgular, bilim insanlarının geçmişteki ‘hava patlaması’ etkilerini belirlemelerine ve gelecekteki etkilere hazırlanmalarına yardımcı olabilir; bu, yoğun nüfuslu yerlerde meydana gelirse ciddi yıkıma yol açabilir.

Asteroitler Dünya atmosferine girdiğinde ve havada patladığında meydana gelen büyük hava patlamalarının, krater oluşturan etkilerden çok daha sık meydana geldiği tahmin edilmektedir.

Bununla birlikte, patlamış göktaşlarının uzaktaki kalıntılarını belirleme ve karakterize etme zorlukları nedeniyle, büyük hava patlamaları jeolojik kayıtlardaki kanıtlardan ziyade çoğunlukla görgü tanıklarının ifadeleri aracılığıyla tanımlanır.

Araştırmanın yazarları, Antarktika’yı zar zor iz bırakan olası bir antik göktaşı olayının bulmacasını bir araya getirmek için küçük parçacıklara baktı.

Matthias Van Ginneken ve meslektaşları, Walnumfjellet’ten toplanan 17 siyah, küresel magmatik parçacığı analiz etmek için mikroskopi ve lazer tekniklerini kullandılar.

Çoğunlukla yaklaşık 100 ila 300 mikrometre arasında değişen parçacıkların, az miktarda camla birbirine kaynatılmış olivin ve demir spinel minerallerinden oluştuğunu belirlediler.

Bu parçacıkların kimyası, yüksek nikel içerikleri de dahil olmak üzere, uzayda ortaya çıktıklarını gösteriyor.

Ayrıca parçacıkları, 430.000 ve 480.000 yıl önce Antarktika‘daki göktaşı olaylarını kaydeden diğer buz çekirdeklerinde bulunanlarla karşılaştırdılar.

Ekip, parçacıkların yaklaşık 430.000 yıl önce tek bir asteroit çarpmasından kaynaklandığını öne süren benzerlikler gözlemledi.

Kaynaklarını belirlemek için parçacıklarda gözlemlenen düşük oksijen 18 izotop içeriği ile sayısal simülasyonların bir kombinasyonunu kullandılar.

Olaya bağlı bir krater eksikliğine dikkat çeken Ginneken, parçacıkların muhtemelen 100m ile 152m arasında olan patlamış göktaşı tarafından salınan mermi buharı jetleriyle buz tabakasına ulaştığı sonucuna vardı.

Bu tür bir patlama, bir hava patlamasından daha büyük olduğu, yüksek irtifada patladığı, ancak bir çarpma krater olayından daha küçük olduğu için orta seviye olarak tanımlanır.

Bulgular, sırasıyla 1908 ve 2013’teki Tunguska ve Chelyabinsk olaylarından çok daha tehlikeli bir etkiye işaret ediyor.

Science Advances tarafından yayınlanan bu araştırma, bu tür olayların kanıtlarının az olduğu jeolojik kayıtlar için önemli bir keşfe rehberlik ediyor.

Çalışma, benzer konma olaylarının benzer parçacıklar üretmesi muhtemel olduğundan, orta büyüklükteki asteroit tehdidini yeniden değerlendirmenin önemini vurguluyor.

Ekip, böyle bir olayın, sıcak jet ile yer arasındaki etkileşim alanına karşılık gelen geniş bir alanda tamamen yıkıcı olacağı konusunda uyardı.

Ginneken şunları söyledi: “Asteroit çarpma kaydını tamamlamak için, gelecekteki çalışmaların farklı hedeflerdeki benzer olayların belirlenmesine odaklanmasını tavsiye ediyoruz.”

Konma olayları Antarktika üzerinde meydana gelirse insan faaliyetlerini tehdit etmeyebilirken, yoğun nüfuslu bir bölgenin üzerinde gerçekleşecek olursa, milyonlarca can kaybına ve yüzlerce milden fazla ağır hasarlara yol açacağı konusunda uyardılar.

Bulgular Science Advances dergisinde yayınlandı.

Derleyen: Feyza ÇETİNKOL

/Antarktika’da 430.000 Yıllık Göktaşı Parçaları Bulundu/