Bilim insanları, yeni bir çift yıldız gözlemledi!

Harvard & Smithsonian Astrofizik Merkezindeki araştırmacılar, uzun süredir var olduğu teorik olarak bilinen çift yıldız türü gözlemledi. Bu keşifle bilim ekibi, evrendeki nadir bir yıldız türünün nasıl oluştuğunu ve geliştiğini ortaya koydu.

Araştırmacılar, bulgularını açıklayan makaleyi Royal Astronomical Society’de yayımladı. Dr. Kareem El-Badry ve ekibi, California Lick Gözlemevindeki Shane Teleskobu ve birkaç astronomik araştırmadan elde edilen veriler ile çalışmayı yürüttü.

Çift yıldız, bu yöntemle keşfedildi!

Phys.org‘un haberine göre, bir yıldız öldüğünde yüzde 97 ihtimalle beyaz cüce, tüm enerjisini kullandıktan sonra büzüşen ve kararan küçük, yoğun bir nesne haline gelir. Ancak nadir durumlarda, bir yıldız son derece düşük kütleli (ELM) bir beyaz cüce olabilir.

Güneş’in kütlesinin üçte birinden daha az olan bu yıldızlar bir soruyu bize yöneltiyor: yıldız evrimi hesaplamaları doğruysa, tüm ELM beyaz cüceleri 13,8 milyar yıldan daha yaşlı. Yani, evrenin kendisinden daha yaşlı gibi ve bu nedenle fiziksel olarak imkansız.

Astrofizik Merkezinde çalışmalarını sürdüren El-Badry, “Evren, bu yıldızları regular evrimle oluşturacak kadar yaşlı değil” diyor. Astronomlar, bir ELM beyaz cücenin oluşmasının tek yolunun çift yıldız sistemi olduğu sonucuna vardı. Yakındaki bir yıldızdan gelen yer çekimi, bir ELM beyaz cüce haline gelene kadar bir yıldızı hızla (en azından 13.8 milyar yıldan daha kısa bir sürede) yiyebilir. Ancak bu da kesin bir bulgu değil.

Bilim insanları, Güneş gibi regular, büyük kütleli yıldızların beyaz cücelerin üzerine toplandığını buldu. Buna kataklizmik değişen yıldız deniyor. Ayrıca ELM beyaz cücelerini de gözlemlediler. Ancak evrimsel geçiş aşamasını veya aradaki dönüşümü gözlemlememişlerdi. Yani bir ELM beyaz cüceye dönüştüğü zamanı göremediler.

El-Badry ve ekibi, Avrupa Uzay Ajansının başlattığı uzay tabanlı gözlemevi Gaia ve ABD’deki Zwicky Transient Facilityden (ZTF) aldığı yeni verilerle bir milyar yıldız arasından 50 potansiyel adayı inceledi. Daha sonra 21 yıldızın yakın gözlemlerini takip etti. Adayların yüzde 100’ünün bu pre-ELM’ler olduğunu keşfetti.

Çalışmanın lideri, “ELM’lerden daha şişiklerdi. Ayrıca yumurta şeklindeydiler. Çünkü diğer yıldızın kütleçekimi şekillerini bozuyor. İki çift yıldız sınıfı –kataklizmik değişen ve ELM beyaz cüceler– arasındaki evrimsel bağlantıyı bulduk.” dedi. Yıldızlardan 13’ü yoldaşlarına karşı hâlâ kütle kaybettiklerine dair işaretler gösterirken, 8’i artık kütle kaybetmiyor gibiydi. Her birinin sıcaklığı da daha önce gözlemlenen kataklizmik değişen yıldızlardan daha sıcaktı.

El-Badry, diğer yıldızlar üzerinde çalışmaya devam edeceğini belirtti.