78 bin yıllık cenaze töreni keşfedildi

Afrika’da bilinen en eski cenaze töreni, yaklaşık 78 bin yıl önce ölen 3 yaşındaki bir çocuğa ait. Keşif, bölgedeki insanların o sırada ölülerini nasıl önemsediklerine ışık tutuyor.

3 yaşındaki bir çocuğun kalıntıları, Afrika’da bilinen en eski cenaze töreni olarak kayıtlara geçti. 2017’de arkeologlar, Kenya’da Panga ya Saidi adlı mağarada bir iskeletin tepesini ortaya çıkardı. Kalıntılar o kadar kırılgandı ki, kemiklerin etrafındaki bir tortu bloğunu bozmadan çıkardılar. Ardından kalıntıları, adli araştırma için İspanya’daki Ulusal İnsan Evrimi Araştırma Merkezine (CENIEH) gönderdiler. Analizlerin ardından ekip, çalışmayı Nature dergisinde yayımladı.

Tortu çocuğun kemiklerini bugüne ulaştırdı

CENIEH’den María Martinón-Torres çalışmaya ilişkin konuştu. Martinón-Torres, “Orada gerçekte neler olup bittiğini bir yıl sonrasına kadar bilmiyorduk. Bu tortu bloğu bir çocuğun vücudunu tutuyordu.” dedi.

Araştırmacılar çocuğa Svahili dilinde “çocuk” anlamına gelen Mtoto adını verdi. Analizler, çocuğun yaklaşık 78 bin yıl önce gömüldüğünü gösterdi. Çalışmanın önemini araştırmacılar, Afrika’da bulunan en eski kasıtlı cenaze töreni olarak açıkladı.

Araştırmacılar, kalıntıları analiz etti. Kalıntıları çevreleyen tortu, çocuğun kasıtlı olarak kazılmış bir çukura yerleştirildiğini ve mağara tabanından tortu ile örtüldüğünü ortaya çıkardı. Çocuğun bacaklarını göğsüne kadar çekerek yan yatırmışlardı. Vücut çürürken, birkaç önemli kemik dışında Mtoto’nun kemiklerinin çoğu mezardaydı.

Köprücük kemiği ve üstteki iki kaburga, bir kefenle sıkıca bağlanmış bir gövdeye özgü şekilde yer değiştirmişti. Ayrıca ekip, Mtoto’nun kafasında, başı yastığa yerleştirilmiş bir cesedin karakteristik eğimini gözlemlediler. Bu, topluluğun bir yas ayini gerçekleştirme ihtimalini gösteriyor. İşte bu iki durum, kasıtlı bir cenaze törenine işaret etti. Defin, o tarihte insanların sembolik düşünce ve karmaşık sosyal yaşamlarına bir kanıt.

Cenaze Orta Taş Devri’ne ait 

Mtoto’nun cenazesi, Afrika’da bir dizi fashionable insanın geliştiği, kabaca 300 bin ila 30 bin yıl öncesine uzanan Orta Taş Devri’nde gerçekleşti. Araştırmacılar, Afrika’da cenaze törenlerine dair ilk kanıtları nadiren keşfediyor.

Daha önce Güney Afrika’daki Border mağarasında bir bebek mezarı buldular. Araştırmacılar yaklaşık 74 bin yıl öncesine tarihledi. Bir diğer örnek ise Mısır’ın Taramsa Tepesi’nde keşfettikleri bir mezardı. Bilim insanları bu mezarın ise 69 bin yıl önceye ait yaklaşık 9 yaşındaki bir çocuğun cenazesi olduğunu açıklamıştı. Ancak bu dönemlerde yetişkin mezarları ise tespit edemediler.

Max Planck İnsan Tarihi Bilimi Enstitüsü müdürü Nicole Boivin çalışmanın önemini anlattı: “Ölülerin kasıtlı olarak gömülmesi şimdiye kadar sadece Homo sapiens ve Neandertallerle sınırlıydı. Bizi diğer tüm eski homininlerden ve diğer hayvanlardan ayırıyordu. Morg ve cenaze törenlerinin incelenmesi, kendi türümüzün evrimine, düşüncelerimize, duygularımıza, kozmolojik inançlara ve insan olmanın ne anlama geldiğine dair bize fikir veriyor.”

Daha önceki homininler de ölülere özel yöntemlerle muamele ediyordu. Örneğin, araştırmalara göre eski insan türü Homo naledi, yaklaşık 300 bin yıl önce Güney Afrika’nın Rising Star Mağarası‘nın arkasına cesetler yerleştirdi. Mtoto’nun durumu, aksine kasıtlı olarak kazılmış bir çukurun kanıtları. Ardından cesedin kasıtlı olarak örtülmesi ise daha karmaşık bir süreci gösteriyor.