İnci Küpeli Kız
2018 yılında, Hollanda Lahey şehrinde Mauritshuis galerisi, Johannes Vermeer’in ünlü 1665 İnci Küpeli Kızının sırlarını açmayı amaçlayan “Spotlight Girl in the Spotlight” projesine katılmak için uluslararası bir araştırmacı ekibi toplamıştır. Bu araştırmacıların son zamanlarda yayınlanan bulgularla Vermeer’in sanatsal süreci ve sanat eseri hakkında birçok ilginç ayrıntı ortaya koyulmış, ancak resmin esrarengiz konusunun kimliği bir sır olarak kalmaya devam etmektedir. Araştırmacılar, X-ışınları ve diğer gelişmiş görüntüleme tekniklerini kullanarak Vermeer’in inci küpeli kız resmini boş, koyu bir arka planda değil, soluk yeşil bir perdenin önünde tasvir ettiğini ve hatta gözlerini çizerken kirpik çizdiğini keşfetmişlerdir.
As The Guardian raporları bu yeni keşfedilmiş özellikleri, resimdeki bu kızın gerçek bir kişi olabileceğine dair kanıt olabileceğini dile getirmektedirler. Geçmişte yapılan araştırmalara göre bilim adamları, kirpiklerde eksiklik olduğunu ve Vermeer’in çizdiği kız figürünün kavramsal, idealize bir görüntü ve boyama olduğu teorisi için destek olarak belirli bir ortamda boş bir arka planda resmin yapıldığına dair atıfta bulunmuşlardır. Baş araştırmacı Abbie Vandivere’ye göre, o kişinin kim olduğunu hala bilinmemesinden dolayı, bu resmin hala gizemini koruduğunu dile getirmektedirler.
Guardian dergisinin yaptığı açıklamaya göre “Bazı gizemlerin kalması ve herkesin onun hakkında spekülasyon yapabilmesi iyidir. Çünkü izleyicilerin kız hakkında kendi kişisel yorumlarını yapmalarını sağlar. Bakan herkes kızın gözlerinin baktığı yol ile kendisi arasında bir kurar. Ve hala bir gizem olması, insanların bu resmi yorumlamak için geri gelmesini sağlayarak heyecan verici ve gündemde kalmasını sağlamaktadır.”
Sanat tarihi ile ilgilenen herkes bu en büyüleyici sanat eserlerinden birinin şaşırtıcı kökenini düşünürken, Mauritshuis soruşturmasından da bahsetmek için birçok büyüleyici ilham verici düşünce vardır. Birincisi, Hollandalı sanatçı, İnci Küpeli Kız’ı hayata döndürmek için hiçbir masraftan kaçınmamıştır. Mesela resimde çeşitli renkler yaratmak için kullandığı hammaddeler İngiltere, Meksika, Orta Amerika hatta Asya’da Batı Hint Adaları dahil olmak üzere hemen hemen her yerden gelmiştir. Vermeer’in kızın başörtüsü ve ceketi için kullandığı lapis lazuli’den (şu anda Afganistan’ın bir ihracatı) türetilen mavi bir pigment olan Ultramarine, o zaman altından daha değerlidir.
Çalışma aynı zamanda Vermeer’in boyama yöntemlerine de ışık tutmuştur. Kahverengi ve siyah boyaları geniş fırça darbeleriyle çalışmaya başlamış, kızı arka planın önüne yerleştirmiş ve sonra kulağına, boynunun arkasına ve eşarpının üstüne hafif ayarlamalar yapmıştır. Eğer bu sanat eseri hakkında yapılan ve gündemde olan çalışmalar bir şey kanıtladıysa, bir sanat eseri hakkında keşfedilecek her zaman daha fazlası vardır ve Mauritshuis de bunu yapmak istemektedir.
Bir basın bülteninde Mauritshuis direktörü Martine Gosselink, “Bunun araştırmalarının son noktası değil, bir ara istasyon olduğunun bilinmesi istendiğine dair bir açıklamada bulunmuştur. Ve bu araştırma konusunda “İşbirlikleri artıyor ve daha fazlasını bulma arzularının da her geçen gün arttığını dile getirmiştir.
İnci Küpeli Kız Hakkında Gerçekler
Johannes Vermeer’in İnci Küpeli Kız portresi şaşırtıcı derecede basit bir kompozisyon olmasına rağmen, dünya çapında sanat severlerin beğenisini ve hayal gücünü adeta ele geçirmiştir. Büyüleyici bakışın arkasındaki kız hakkında çok az şey kesin olsa da, işte bu efsanevi çalışma hakkında merak edilenler:
Kimse resimdeki kızın kim olduğunu kesin olarak bilmemektedir.
Bilim adamları tablonun 1665 yılında tamamlandığını tahmin etmektedirler ve resim tronie denilen bir çalışma türüne bir örnektir. Hollanda Altın Çağı’nda popüler olan troniler, bir deneğin yüzüne odaklanan ve onları portrelerden ayıran bir ifade abartısı olan resimlerdir.
Kimliği üzerine olan spekülasyonlar romanlar yazılmasına, filmler çekilmesine neden olmuştur.
İnci Küpeli Kız üzerine yapılan tüm eserler Amerikalı romancı Tracy Chevalier ile başlamış ve 1999 tarihli bu romanda Vermeer ve bir hizmetçi kız arasında geçen bir aşk hikayesi anlatılmıştır. 2004’te Chevalier’in kitabı Scarlett Johansson ve Colin Firth’ün başrollerini paylaştığı uzun metrajlı bir filme uyarlanmıştır, daha sonra 2008 yılında Londra’da sahne almıştır. Hikaye ilgi çekici olsa da, tarihsel gerçeklerden esinlenmiş temalı olabilir. Tarihçi J.M. Montias’a göre Vermeer’e modellik yapan bu kız özel biri değil, evinde çalışan bir hizmetçisidir.
İncili kız Vermeer’in kızı olabilir.
Gazeteciler Jean-Louis Vaudoyer ve Lawrence Weschler, Vermeer portresini yaptığı bu güzel kızın aslında onun 10 çocuğunun en büyüğü olduğu fikrini ortaya atmışlardır. Ve kızının adı Maria’dır.
Resimdeki kız kendi başına bir sanatçı olabilir.
Rönesans ve Barok sanat uzmanı olan Benjamin Binstock’ un 2014 yılında yaptığı açıklamaya göre Maria isimli kadın İnci Küpeli modeli ile sadece sıradan biri değil, babasına atfedilen başka eserlerde yapan sanatçı biri olabilir.
“İnci Küpeli Kız” resmin tek adı değildir.
Resim dönüşümlü olarak “Türbanlı Bir Kız” olarak da adlandırılmıştır ve diğer isimleri arasında, Türbanlı Kız Başı, Türbanlı Genç Kız ve Genç Kız Başı gibi isimler de bulunmaktadır.
Resmin bir de takma adı vardır.
İnci Küpeli Kız portresi genellikle “Kuzey MonaLisa” takma ismi ile anılmaktadır. Bu şekilde takma isim verilmesinin nedeni kızın tuhaf ifadesi ve kısmi olarak gizemli olmasından dolayıdır.
Kızın hikâyesinin belirsizliği resmin cazibesinin anahtarıdır.
İnci Küpeli Kız portresi 2013 yılında ABD müzelerinde sergilendiği her alanda büyük bir katılım sağlanmıştır. San Francisco’daki de Young müzesinin küratör yardımcısının The Wall Street Journal’a verdiği demeçte, Bu kız kimdir? Ne düşünüyordur? Vermeer’le ilişkisi nedir? gibi sorular cevaplanamadığı içinbu durum eseri daha ilgi çekici hale getirmektedir. Gizem popülaritesinin bir parçasıdır.” Açıklaması yapılmıştır.
Kızın Küpesi dini vurgulama olabilir.
Bazı akademisyenlere göre, İnci Küpeli Kız’ın resmi iffetin bir portresidir ve 17. Pliny’nin gözlemlediği gibi, sallanan inciler onlara dokunulmasından zevk alınmasını ifade etmektedir. İncilde Tanrı’nın arkadaşı olarak tasvir edilen Isaac’in Rebecca’ya aşkının ilk göstergesi olarak küpeler gönderdiği bilinmektedir. Bu da bu mücevherlerin manevi bir anlamı ifade ettiğini çağrıştırmaktadır. Yani bir erkeğin istediği kadının vücudu değil aynı zamanda sadakatle koruduğu iffetidir.
Vermeer muhtemelen başka bir tablosu için aynı küpeyi kullanmış olabilir
Vermeer’ın A Woman A Maid(Hizmetçisiyle mektup yazan bayan) resminde de bu inci küpelerin benzerinin kullanıldığı tespit edilebilir. Vermeer eserlerinde sık sık sahne, model ve ayarları yeniden kullanmıştır.
Küpe muhtemelen gerçek bir inci değildir.
Aralık 2014’te, Teorik Astronomi profesörü Vincent Icke, New Scientist’te yazdığı bir makalede, İnci Küpeli Kız’daki küpeden yansıyan ışığın gerçek bir inciyle eşleşemeyeceğini yazmıştır. İncinin boyutu da onu şüphelendirmektedir. Küratörler Quentin Buvelot ve Ariane van Suchtelen yaptığı açıklamada; “Büyük inci nadirdir ve gezegendeki en zengin insanların elinde bile yoktur. On yedinci yüzyılda, ucuz cam inci, genellikle Venedik^te bulunmakta ve aynı zamanda oldukça yaygındır. Onlar mat bir yüzey görüntüsü vermek için lake camdan, yapılmıştır. Belki de kız böyle bir el işi yapılan bir inci takmaktadır.”
Resimdeki siyah arka planı bir zamanlar parlak yeşildir.
Resmin modern restorasyonlarında çivit, kaynak eser miktarda bulunmaktadır ve karanlık arka zemin pırıltılı sır bir karışımdır. Yüzyıllar boyunca, bu parıltıdaki pigmentler bozularak resmin rengini değiştirmiş olabilir.
Resimde türban için kullanılan boya inanılmaz pahalıdır.
Vermeer’in türban üzerinde kullandığı ultramarine boya Lapis lazuli adı verilen derin mavi, yarı şeffaf değerli taştan yapılmıştır. Vermeer, mali sıkıntı dönemlerinde bile patronu Pieter van Ruijven’in sağladığı fon sayesinde ultramarine’in yüksek fiyat etiketine rağmen, bu rengi kullanmıştır.
Vermeer bu resmi oluşturmak için mekanik araçlar kullanmış olabilir.
Bu Hollandalı usta ressam eserlerinde, kendine özgü stili ile sadece ışığın ve gölgenin tonlarına güvenerek sert çizgilerden kaçınmıştır. Sanat tarihçileri uzun zamandır mekanik araçlar Vermeer’in ışığı bu şekilde aydınlatmasında yardımcı olup olmadığını tartışmaktadırlar. Bir kamera ve karanlık oda kullandığı en popüler teoriler arasındadır ve 2013 tarihli bir belgeselde Vermeer’ı araştıran araştırma ekibi, Vermeer kullandığı yöntemi bulmak için aynalarla dikkatli bir düzenleme yaparak bir deney yapmayı denemişlerdir.
Bu paha biçilmez resim yok pahasına satın alınmıştır.
Tablonun yapıldığı tarih olan 1881 ile müzayedede satılması arasında iki yüz yıldan fazla zaman geçmiştir. Orada, Hollanda Ordusu subayı ve sanat koleksiyoncusu Arnoldus Andries des Tombe İnci Küpeli Kız portresini sadece 30 sent kazanç elde etmek için 2 gulden’e satın almıştır. Des Tombe’nin 1902 kışında ölümü üzerine, eser Lahey’in mauritshuis sanat müzesine gönderilmiştir.
İnci Küpeli kız portresi bir daha asla Hollanda dışına çıkmayacaktır.
İnci Küpe ile Kız son yıllarda, Japonya, İtalya ve ABD’de sergilenmek üzere Hollanda Mauritshuis müzesinden ödünç alınmıştır. Ancak Temmuz 2014’te Mauritshuis’in yaptığı açıklamaya göre bu tablo artık bu müzeden çıkarılmayacaktır.
mentalfloss.com
bbc
