Satürn’ün 82 Uydusundan Biri Olan Enceladus’ta Okyanus Akıntıları Keşfi

Satürn’ün 82 Uydusundan Biri Olan Enceladus’ta Okyanus Akıntıları Keşfedildi

Yeni bir araştırmaya göre, Satürn’ün uydusu Enceladus’un 19 kmlik buzunun altında ‘çalkantılı’ okyanus akıntıları var.

Enceladus’un parlak, buzlu yüzeyinin altına su gizlediği zaten biliniyor. Ancak uzmanlar, okyanus akıntılarının Enceladus’ta biraz Antarktika yakınlarındaki tuzlu sudan kaynaklanan akıntılar gibi aktığını düşünüyor.

Tahminlerini, NASA’nın artık çalışmayan Cassini uzay aracı tarafından toplanan verileri kullanan bilgisayar modellemesine dayandırdılar.

Enceladus, Dünya ve Jüpiter’in uydusu Europa ile birlikte Güneş Sisteminde sıvı su bulunan birkaç yerden biridir ve astrobiyologlar için onu ilgi çekici bir hedef haline getirmektedir.

Caltech’e göre, yeni araştırma bilim insanlarına gelecekteki uydu görevleri sırasında Enceladus’ta yaşam belirtilerini nerede arayacaklarını bildirebilir.

Enceladus – Satürn‘ün toplam 82 uydusundan altıncı en büyük uydusu – sadece 503 km çapında (Dünya’nın ayının çapının yaklaşık yedide biri) donmuş bir küredir.

Enceladus, parıldayan temiz bir buz tabakasıyla kaplıdır ve onu Güneş Sistemindeki en yansıtıcı cisimlerden biri yapar.

Nispeten küçük boyutuna rağmen Enceladus, Cassini’nin verileri sayesinde 2014 yılında bilim insanlarının ilgisini çekti.

O zamanlar cesur uzay aracı, büyük yer altı okyanusunun kanıtlarını keşfetti ve güney kutbundaki buzdaki çatlaklar yoluyla meydana gelen gayzer benzeri patlamalardan su numunesi aldı.

Su jetleri ve buz kristali gibi bazı katı parçacıklar, ‘kaplan çizgileri’ adı verilen donmuş yüzeydeki kırıklardan fışkırır.

Dünya ve Enceladus’un su barındırmasına rağmen, Enceladus’taki okyanus Dünya’nınkinden neredeyse tamamen farklıdır.

Dünya okyanusu, ortalama 3,6 km ile nispeten sığdır ve gezegen yüzeyinin dörtte üçünü kaplar.

Okyanusumuz da Güneş ışınları sayesinde daha sıcak ve deniz tabanına yakın derinliklerde daha soğuktur ve rüzgardan etkilenen akıntılara sahiptir.

Bu arada Enceladus, en az 30 km derinlikte, tümüyle uydunun çevresini saran, tamamen yer altı okyanusuna sahip gibi görünüyor.

Ayın kayalık çekirdeği ile buzlu kabuğu arasındaki sıvı suyu gösteren bir çizim

Enceladus’un okyanusu, buz kabuğunun yakınında üstte soğutulur ve ayın çekirdeğinden gelen ısı ile altta ısınır.

Farklılıklarına rağmen, Enceladus ve Dünya okyanusları önemli bir özelliği paylaşır, tuzludurlar.

Tuzluluktaki varyasyonlar, Antarktika’yı çevreleyen Dünya’nın Güney Okyanusu’nda olduğu gibi, Enceladus’taki okyanus sirkülasyonunun itici gücü olabilir.

Cassini’nin yerçekimi ölçümleri ve ısı hesaplamaları, Enceladus’un buz kabuğunun kutuplarda ekvatordakinden daha ince olduğunu ortaya koymuştu.

Thompson, şaşırtıcı olmayan bir şekilde, kutuplardaki ince buz bölgelerinin muhtemelen erime ile ilişkili olduğunu, ekvatordaki kalın buz bölgelerinin ise donma ile ilişkili olduğunu söyledi.

Ancak bu, okyanus akıntılarını etkiler, çünkü tuzlu su donduğunda, tuzları salar ve çevredeki suyu daha ağır hale getirerek batmasına neden olur.

Tam tersi, erimeyle ilişkili kutuplardaki ince buz bölgelerinde meydana gelir.

Thompson’ın Antarktika çalışmalarına dayanan bir bilgisayar modeli, buz yapısı tarafından tanımlanan donma ve erime bölgelerinin okyanus akıntıları ile birbirine bağlanacağını öne sürüyor.

Bu, ısı ve besinlerin dağılımını etkileyen, neredeyse bir konveyör bandı gibi, kutuptan ekvatora bir sirkülasyon yaratacaktır.

Teori, Enceladus’un küresel okyanusunun, çekirdeğinin sıcaklığından kaynaklanan bazı dikey karışımlardan ayrı olarak homojen olduğu şeklindeki mevcut düşünceye meydan okuyor.

Ana Lobo, “Buzun dağılımını bilmek, dolaşım modellerine kısıtlamalar koymamızı sağlar,” dedi.

Bu, ısı ve besinlerin dağılımını etkileyen bir kutuptan ekvatora sirkülasyon yaratacaktır.’

Bilim insanları, Ekim 1997’de fırlatıldıktan sonra yaklaşık 20 yıldır aktif olan Cassini robotik uzay aracı tarafından elde edilen zengin verilerin ödüllerini hala topluyorlar.

Cassini’nin görevi Eylül 2017’de, yakıtı bitmeden önce Satürn’ün üst atmosferine kasten uçurulduğunda sona erdi.

2019’da Cassini verileri, Satürn’ün en büyük uydusu Titan’daki bir gölün metan bakımından zengin ve 90 metre derinliğinde olduğunu ortaya çıkardı.

2019’da gezegenin yörüngesinde dönen 20 yeni uydu daha doğrulandı, bu da onu güneş sisteminin ‘ay kralı’ yaptı ve Jüpiter’in toplam 79’unu geride bıraktı.

Yeni çalışma Nature Geoscience bülteninde yayınlandı.

Derleyen: Feyza ÇETİNKOL

/Satürn’ün 82 Uydusundan Biri Olan Enceladus’ta Okyanus Akıntıları Keşfedildi/