2003-cü ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, 6 Fevral tarixində qadın cinsiyyət orqanlarının kəsilməsinə qarşı Sıfır Tolerantlıq Günü elan etdi və bu mövzuda məlumatlılığı artırdı. Hər il beynəlxalq səviyyədə qadın reproduktiv orqanını şikəst edən bu rituala son verilməsini tələb edir. Bununla birlikdə 30-a yaxın ölkədə qadın cinsiyyət orqanının kəsilməsi tətbiq olunmağa davam edir. Bəs bu tətbiq niyə dayandırıla bilməz? Hansı ölkələrdə qadın cinsiyyət orqanlarının kəsilməsinə rast gəlinir?
Qadın sünnəti nədir?
Dünya Səhiyyə Təşkilatı, qeyri-tibbi səbəblərdən qadınların reproduktiv orqanlarına zərər verən hər hansı bir praktikanı qadın sünnəti olaraq təyin edir. Bu gün hər 20 qadından önde gelen qadın sünnəti ümumiyyətlə 15 yaşından əvvəl edilir. Qadınların cinsiyyət orqanının kəsilməsi bir çox qeyri-insani prosesi əhatə edir. Tətbiq növündən asılı olmayaraq, bu tətbiq ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olur. Sünnət olunan qadınlar bu vəziyyətdən mənəvi olaraq ən çox təsirləndiklərini bildirirlər. Məsələn, məşhur misirli blogger Omnia İbrahim sünnət olunduqdan sonrasında duyğusal bir şey hiss edə bilməyəcəyini və heç kimin istəmədiyini söyləyir.
Niyə qadınlar sünnət olunur?
Qadınların sünnət edilməsinin əsas səbəbləri içinde; Dini inanclar, şəxsi gigiyena haqqında yanlış məlumatlar, kişilərin eşeysel əlaqədə zövqünü artırmaq, bakirəlik və qəbilə ənənələrini qorumaq kimi bir çox fərqli element var. Bununla birlikdə, əsas səbəb qadınların seksuallığına nəzarət etməkdir. Dünyada daha çox Afrikada görülən qadın sünnəti, qadınların “eşeysel təmizliyi” üçün edilməsi lazım olan bir tətbiq olaraq qəbul edilir. Sərt əxlaq qaydalarının tətbiq olunduğu cəmiyyətlərdə sünnət olunmayan qadınlar sosial sahədən tamamilə kənarlaşdırılır. Bu səbəbdən müraciət bu gün də davam edir.
Niyə qadın cinsiyyət orqanının kəsilməsi dayandırıla bilməz?
- Sosial təzyiq, cəmiyyət tərəfindən qəbul olunma ehtiyacı və cəmiyyət tərəfindən rədd qorxusu kimi amillər qadın cinsiyyət orqanlarının kəsilməsinin əsas səbəbi kimi göstərilir.
- Qadın sünnəti ümumiyyətlə bir qız böyütməyin zəruri hissəsi sayılır. Sünnət qadınları evlənməyə hazırlamağın bir yolu olaraq görülür.
- Qadın sünnəti qadına psixoloji və fiziki xəsarət yetirdiyindən tətbiq olunduqdan sonrasında qadınların eşeysel istəyi azalır. Beləliklə, qadınların nikahda sədaqəti təmin edilir!
- Heç bir kitabda bəhs edilməməsinə baxmayaraq, insanoğlu dini baxımdan qadınların sünnət edilməli bulunduğunu düşünürlər.
- İcma liderləri, dini liderlər, sünnət edənlər və hətta səhiyyə işçiləri kimi icma üzərində səlahiyyətləri olan insanoğlu praktikanın davamını dəstəkləyirlər.
Qadın sünnətinin təsnifatı
Qadın cinsiyyət orqanının kəsilməsi dünyanın hər bölgəsində fərqli şəkildə tətbiq olunur. Etnik kimlik, ənənə və din kimi səbəblər bu fərqliliyin əsas səbəblərindəndir. Məsələn, 1998-ci ildə Nigerdə aparılan bir anketdə qadınlar onlar üçün tətbiq olunan metodu təsvir etmək üçün əlli fərqli termin istifadə etdilər. Bunun səbəbi hər sünnətçinin fərqli bir texnikadan istifadə etməsidir. Bu səbəbdən anket araşdırmaları bu mövzuda dəqiq məlumat vermir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının təsnifatına görə qadın sünnəti dörd fərqli şəkildə edilir:
Klitoridektomiya
Yaygın bir tətbiq olan klitoridektomiya, klitorisin hamısını və ya bir hissəsini vajinadan kəsmək prosedurudur. Somali, Cibuti və Eritreya kimi ölkələrdə qadın sünnəti daha çox bu üsulla edilir.
Eksiziya
Klitorislə birlikdə kəsərək vajinanın daxili dodaqlarının vajinadan tamamilə çıxarılmasıdır.
İnfibulyasiya
Qadın sünnətinin% 20-nin infibulyasiya yolu ilə edildiyi təxmin edilir. Bu tətbiqdə vajinanın həm daxili, həm də xarici dodaqları kəsilir və sonrasında yenidən tikilir. Sidik və menstrual qanaxmanı xaric etmək üçün kiçik bir boşluq qalır. İnfibulyasiya zamanı çox çətin bir prosedur tətbiq olunmalıdır. Buna görə prosedurdan sonrasında bir çox uşaq infeksiya riski ilə qarşılaşır.
Digər cinsiyyət orqanlarında yaralanmalar
Bu kateqoriyadakı tətbiqlərə klitorisin cızılması, odla yandırılması, bəzi dərmanlardan istifadə edərək vajinanın oyulması və ya daralması daxildir.
Qadın sünnətində hansı üsullardan istifadə olunur?
Bu tətbiqetmə “sünnət” adlandırılan qadınlar tərəfindən edilir. Evdə sünnət edilərkən anesteziya tətbiq olunmur. Bu əməliyyat kirli şərtlərdə; Ülgüc, qayçı, bıçaq və ya şüşə kimi steril olmayan əşyalarla yerinə yetirilir. 2007-ci ildə The Lancet jurnalında dərc olunan bir məqalədə Uqandadan olan bir sünnətçinin eyni bıçaqla 30 qızı sünnət etdiyi bildirilir. BMT-nin hesabatlarına görə, qadın cinsiyyət orqanlarının kəsilməsi ənənəvi olaraq Afrika qitəsinin demək olar ki, hamısında sünnət edənlər tərəfindən həyata keçirilir. Misir və İndoneziya kimi ölkələrdə qadın sünnəti səhiyyə işçiləri tərəfindən həyata keçirilir.
Qadın sünnətinin yaratdığı sağlamlıq riskləri nələrdir?
Qısa müddətdə; Tetanus, genital toxuma şişməsi, şiddətli ağrı və qanaxma, sidik ifrazı problemləri, infeksiya ilə əlaqəli ölüm və travma kimi psixoloji xəstəliklər.
Uzun qaçışda; Travma sonrası stres pozğunluğu, müxtəlif psixi xəstəliklər, menstruasiya pozğunluğu, xroniki infeksiya, kist meydana gəlməsi, hamilə qala bilməmək, eşeysel istəyin azalması, ağrılı eşeysel əlaqə.
Hansı ölkələrdə qadın cinsiyyət orqanlarının kəsilməsi aparılır?
Qadın cinsiyyət orqanının kəsilməsinin sosial bir tabu olaraq görülən ölkələrdə bu mövzuda danışmaq. Bu səbəbdən Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı tərəfindən aparılan sahə araşdırmaları çox dəqiq məlumat vermir. Qadınların əksəriyyəti sosial tənqidlərə məruz qalmaq qorxusu ilə bu barədə danışmırlar. Bu səbəbdən qadın cinsiyyət orqanlarının kəsilməsinə dair statistika daha çox təxminlərə əsaslanır. Rəqəmlər təxmin edilsə də, qadın cinsiyyət orqanlarının kəsilməsinə məruz qalanların əhəmiyyətli bir hissəsinin Misir, İndoneziya, Qambiya və Efiopiyada yaşamış olduğu məlumdur. UNICEF-in 2016-cı ildə hazırladığı hesabata görə; Dünyanın müxtəlif yerlərində, xüsusilə Afrika və Orta Şərq bölgəsindəki qadınlar bu tətbiqə məruz qalırlar.
Qadın sünnəti gelişim etmiş ölkələrdə də görülür. İngiltərə Ulusal Səhiyyə Xidmətinin məlumatları İngiltərədə 8 mindən çox qızın sünnət olunduğunu göstərir. Oxşar tətbiqetmələr ABD Birləşmiş Ştatları (ABŞ) da edilir. ABŞ 1996-cı ildə qadın sünnətini qadağan etsə də, qızlar sünnət olunmağa davam edir. UNICEF hesabatında bu tətbiqetmənin Yeni Zelandiya və Avstraliyada yaşayan mühacirlər içinde yaygındır. Xülasə etsək, qadın cinsiyyət orqanının kəsilməsi regional deyil, qlobal bir sorun kimi görünür.
Mənbə: 1 2 3 4 5 6 7
