“Kozmik bebek” keşfedildi: Türünün en genç nötron yıldızı bulundu
Yıldızı oluşturan maddenin bir çay kaşığı kadarı Dünya’da 4 milyar ton ağırlığında
NASA ve Avrupa Uzay Ajansı’ndan (ESA) gökbilimciler, türünün en genç nötron yıldızını keşfetti.
“Swift J1818.0-1607” adını alan yıldız sadece 240 yaşında. NASA çoğu nötron yıldızının yaşının milyarlarca yıl olduğunu söylüyor.
Nötron yıldızları, süpernovaya dönüşerek patlayan yıldızın kalıntılarından oluşan yoğun madde kümeleridir.
Son keşfedilen bu yıldız, magnetar diye bilinen farklı tür bir cisim ve bu türün şu ana kadar görülen en genci.
Bir nötron yıldızındaki madde o kadar yoğundur ki, NASA bu maddenin bir çay kaşığı kadarının Dünya yerçekiminde 4 milyar ton ağırlığında olacağını söylüyor.
Yıldız, devasa bir X-ışını patlamasının ardından 12 Mart’ta tespit edildi. ESA’nın XMM-Newton gözlemevinin ve NASA’nın NuSTAR teleskobunun yaptığı çalışmalar daha sonra yıldızın yaşını doğrulamayı başardı.
Yıldızın x-ışını salımı, normalden en az 10 kat daha parlak hale geldi. Fakat bu tip olaylar çok hızlı gerçekleştiği için bilim insanlarının etkinliği gözlemlemek için hızlı olması gerekiyordu.
Önümüzdeki birkaç gün yıldızın parlaklığında ani artış görülebilir. Bunu aylar ve yıllar boyunca sürecek kademeli bir azalış takip edecek.
Barselona’daki Uzay Bilimleri Enstitüsü’nde araştırmacı olan Nanda Rea, “Bu cisim bir magnetarın hayatındaki daha önce hiç görmediğimiz erken zamanı, oluşumundan hemen sonrasını gösteriyor” dedi.
Bu özel yıldız Yay Takımyıldızı’nda bulunuyor ve Dünya’ya nispeten yakın. Sadece 16 bin ışık yılı civarı bir mesafede bulunuyor.
Bunu ölçen bilim insanları gördüğümüz ışığın ne zaman yayılmaya başladığını hesaplamayı başardı.
Birçok bilimsel model bu gibi yıldızların fiziksel özelliklerinin yaşlandıkça değiştiğini, gençken en aktif olduklarını gösteriyor.
Yeni oluşan örnekler nadir olsa da, Swift J1818.0-1607’den elde edilen veriler muhtemelen bu modellerin düzeltilmesine yardımcı olmak için kullanılacak.
Magnetarlar, X-ışınlarına ek olarak büyük patlamalarla evrenin en yüksek enerji formu olan gama ışınlarını ve evrende ışığın en düşük enerji formu olan radyo dalgalarının sabit ışınlarını serbest bırakabiliyor.
Bu radyo dalgalarını yayan nötron yıldızları, radyo pulsarları (atarcaları) diye adlandırılıyor ve Swift J1818.0-1607, aynı zamanda radyo atarcası da olduğu bilinen sadece 5 magnetardan biri.
Montreal’deki McGill Üniversitesi’nde bulunan McGill Uzay Enstitüsü’nün direktörü Victoria Kaspi, “Magnetarlar hakkında şaşırtıcı olan şey, nüfuslarının epey çeşitlilik gösteriyor olması. Bunlardan birini keşfettiğiniz her sefer size farklı bir hikaye anlatıyor. Çok garip ve çok nadirler. Tüm olasılıkları gördüğümüzü sanmıyorum” dedi.
Kaynak:More information: P. Esposito et al. A Very Young Radio-loud Magnetar, The Astrophysical Journal (2020). DOI: 10.3847/2041-8213/ab9742
