Keşif Yapabilecek Gönüllü Uzay Arkeologları Aranıyor
Ünlü uzay arkeoloğu Sarah Parcak, inşaat, savaş ve yağmalamanın zararlarını en aza indirebilmek için çevrimiçi olarak arkeolojik keşif yapabilecek gönüllüler arıyor.
Porsuklar, 12. yüzyıl Slav savaşçılarının mezarını ve Stonehenge’de yakılarak gömülmüş bir mezarı keşfetti. Lascaux mağarasının ünlü çizimleri, dört öğrenci ve bir köpek tarafından keşfedildi. 5000 yıllık donarak mumyalaşmış Ötzi, Alplere tırmanan turistler tarafından keşfedildi. Rosetta Taşı, kalelerini genişleten Fransız askerler tarafından keşfedildi.
Arkeolojideki pek çok önemli bulgunun bu şekilde tesadüfen bulunmuş olduğu yadsınamaz bir gerçek. Fakat artık arkeoloji, porsuklardan ve amatörlerden çok daha iyi aletlere ve teknolojiye sahip.
Örneğin, Mısır’daki kayıp antik şehir Itjtawy’i aramak.
Uzay Arkeoloğu ve Birmingham Alabama Üniversitesi’nde Küresel Gözlem Laboratuvarı kurucusu Sarah Parcak, rastgele bu kayıp şehri bulmanın, gözleri kapalıyken ve beyzbol eldiveni giymişken samanlıkta iğne aramaya benzediğini söylüyor.
Bunun üzerine Parcak, antik uygarlıkların faaliyetlerinden kaynaklanan topraktaki kimyasal değişiklikleri tanımlamak için uydu görüntülerini kızılötesi ile işleyen bir yol geliştirdi. Parcak bu teknikle, Nil’in uzun zaman önce bulunduğu yolu ve bu önemli kayıp şehrin muhtemel yerini buldu. Bu şehir, Orta Krallık döneminde Antik Mısır’ın 400 yıl boyunca başkentiydi.
Kullanım alanı gün geçtikçe artıyor
Antik arkeolojik alanları bu yöntemle aramak, eski insan medeniyetlerini incelemek için bulunmaz bir fırsat olduğunu kanıtladı.
2011 yılında Parcak, tek başına bu tekniği kullanarak, Mısır’da bir düzineden fazla kayıp piramit ve 1000’den fazla mezar ve 3100 antik yerleşim yeri keşfetti.
Geçtiğimiz sene NASA arkeoloğu Tom Sever, New Hampshire Üniversitesi’nden William Saturno ve NASA’nın Marshall Uzay Uçuş Merkezi’nden araştırmacı Daniel Irwin, ormanların derinliklerine gizlenmiş birkaç Maya yerleşimini bulmak için uydu görüntüleri kullandı.
2016 yılının Haziran ayında Parcak ve Amerikan Yurtdışı Araştırma Merkezleri Konseyi İcra Direktörü arkeolog Christopher Tuttle, Güney Ürdün’de ünlü Petra’da muazzam bir gizli anıtın yerini bulmak için uydu görüntüleri ve drone fotoğrafçılığı kullandı.
Geçtiğimiz hafta Afganistan Bilgi ve Koruma Bakanlığı (MoIC), uyduları son bir yıldır 5.000 antik alanı tespit etmek için kullandığını açıkladı. Bakanlık, arkeolojik alanların bir haritasını oluşturuyor ve bu alanları yağmacılardan korumak için elde ettiği bilgileri kullanmayı umuyor.
İlgili herkes uzay arkeoloğu olabilir
Ancak bu, tarih öncesi insanlar hakkındaki bilgileri ortaya çıkarmak için tesadüflere artık ihtiyaç duyulmadığı anlamına gelmiyor. Aslında Parcak, bu önemli işi hızlandırmak için ilgilenen amatörlerden yardım istiyor. Çünkü onların bilgileri ve yönlendirmeleri bu işin çok daha hızlı yapılabilmesini sağlayabilir.
Parcak, geçtiğimiz yıl arkeoloji için uydu görüntülerini kullanarak yaptığı çalışmalar için TED Ödülü aldı ve bunu küresel bir hareket başlatmak için kullanıyor. Bu uygulama, savaş veya yağmacılar tarafından yok edilmeden önce, arkeologlara mümkün olduğunca çabuk antik yerleşimleri tespit etmelerine ve tanımlamalarına yardımcı olacak ilgili amatörlerin zaman ve yeteneklerini talep etmek için GlobaXplorer’da çevrimiçi yer alıyor. Sarah Parcak, savaş yada yağmacılar tarafından tarihimiz yok edilmeden önce tüm insanlık olarak hep birlikte çabalamalıyız diyor.
İnşaat çalışması sırasında ya da mağarada oynarken rastgele bir antik kalıntıya rastlamak yerine, çevrimiçi olduktan sonra çok sayıdaki uydu görüntüsünü tarayarak, eski medeniyetlere ait yerleşimleri ve yapıları bulmaya yardım edeceğimizi umuyor. Aslında Parcak, inşaat, savaş ve yağmalamanın çok fazla yıkım getirdiğini göz önüne alarak, herkesin yardımını acil olarak istiyor.
Parcak, ” GlobaXplorer çevrimiçi ve herkese açık bir bilim platformu. Bu platform ile 21. yüzyıl küresel araştırmacılar ordusunu eğitmek istiyoruz. İnsanlığın ortak mirası, esnekliği ve yaratıcılığı konusunda ipuçları içeren dünyanın gizli mirasını hep birlikte bulacak ve koruyacağız.” diyor.
Parcak, şu ana kadar arkeologların dünyanın yüzeyinin %10’unu keşfettiğini, gelecek 10 yılda geriye kalan %90’ını keşfedebileceklerini söylüyor.
Eğer siz de uzay arkeoloğu olmak istiyorsanız GlobalXplorer.org sitesini ziyaret edebilir ve çalışmaya katılabilirsiniz.
