Bilim insanları son derece yaygın olarak görülen kronik ağrı probleminin en önemli belirleyici nedenlerinden birinin önceden tecrübe edilen acı hisleri olabileceğini düşünüyor. Geçen hafta Current Biology dergisinde yayınlanan; hem fareler hem insanlar üzerinde yürütülen bir araştırmaya göre1 acının/ağrının nasıl hatırlandığı cinsiyete bağlı olarak farklılaşıyor.
Araştırma sonuçlarına göre, eril fareler ve insanlar, dişi fare ve insanlara göre acı çektikleri/ağrı hissettikleri anılarını çok daha net ve açık bir şekilde hatırlıyor. Bunun sonucu olarak erkek denekler (fareler ve insanlar) sonradan gelmesi muhtemel acı verici uyarıcılara karşı aşırı hassas ve yüksek ağrı beklentisi içinde oluyor; ve bu beklentilerini doğrulayacak şekilde, kadınlardan daha fazla ağrı hissediyorlar.
Deney sırasında erkek deneklerin daha önce ağrı hissettikleri bir ortama tekrar getirildiklerinde kadın deneklere oranla çok daha fazla fizyolojik reaksiyon ve stres seviyelerinde artış göstermeleri bu bilgiyi destekler nitelikte. Deneyin ilk aşamasında 41 erkek ve 38 kadın (insan katılımcılar) bir odaya sokuldu. Bu odada katılımcıların kollarına düşük seviye ağrı hissetmelerini sağlayacak şekilde ısı verilmesinden sonra katılımcılardan hissettikleri acıyı 0’dan 100’e bir ölçeklere değerlendirilmesi istendi (iki grup için de ortalamalar 50’nin altında sonuçlandı).
Sonraki gün tekrar laboratuara çağırılan katılımcılar ya aynı odada ya tamamen farklı bir odada deneyin 2. aşamasına geçirildi. Deneyin 2. aşamasında farklı ya da aynı odaya getirilen katılımcıların aynı kollarına aynı seviyedeki ısı tekrar verildi. Şaşırtıcı bir biçimde, önceki günle aynı odada deneye alınan erkek katılımcılar kollarına verilen ısının bir önceki günden çok daha fazla acıttığını belirttiler (değerlendirme yine 0 ile 100 arasında yapıldı). Deneyin tasarım olarak aynısı daha önceden fareler üzerinde gerçekleştirilmişti.
Ancak bu sefer 0’dan 100’e değerlendirme yerine farelerin ısıdan ne kadar çabuk kaçmaya çalıştıkları ölçüldü; sonuçlar insan katılımcılardan alınan sonuçlarla birebir aynı çıktı. Deney sonuçlarının 2. aşamada katılımcıların hangi odaya alındığına göre farklılaşması katılımcıların sahip olduğu acı hafızasına bağlı olduğu noktasını da destekler nitelikte. Araştırmacılar acıya verilen tepkilerin hafızaya bağlı değiştiğini kanıtlamak amacıyla deneyin bir 3. aşaması gerçekleştirildi.
Bu aşamada öğrenmeyi durdurduğu (hafızaya yazma işlemini yavaşlattığı) bilin ZIP adlı bir ilaç farelere enjekte edildi. Önceki deneyin birebir aynısı gerçekleştirildiğinde, tekrar aynı odaya alınan erkek farelerin ilaç enjekte edilmeyen farelere göre daha düşük tepkiler verdiği tespit edildi. Araştırma sonuçlarına göre hissedilen ağrı veya acı hafızada tuttuğu yere göre değişebilmekte, daha düşük seviyelerde tespit edilebilmekte. Bulguların özellikle kronik ağrı rahatsızlığının tedavisi anlamında gelecek araştırmalara yön vermesi bekleniyor.
