Güneşin Kütlesinin 55.000 Katı Olan ‘Goldilocks’ Kara Deliği Keşfedildi

“Ne çok büyük, ne de çok küçük” olduğu söylenen kara delik gökbilimciler tarafından keşfedildi.

Melbourne Üniversitesi astronomları tarafından keşfedilen yıldız fenomeni, Dünya’ya doğru bükülen bir gama ışını patlamasından gelen ışığın tespitini içeren bir teknik sayesinde yaklaşık üç milyar ışık yılı uzaklıkta bulundu. 

Gökbilimciler, ‘ara kara deliğin’ boyutunun küçük bir ‘süpernova’ kara delik ile bir galaksinin kalbindeki süper kütleli bir kara delik arasında olduğunu söylüyor. 

Profesör Eric Thrane, bunun ilk yıldızlar ve galaksiler oluşmadan önceki evrene tarihlenen ‘antik bir kalıntı’ olabileceğini öne sürüyor. 

Bu ‘ara kara delikler’, zamanla bugün bilinen her galaksinin kalbinde yaşayan süper kütleli kara deliklere yol açan tohumlar olabilir. 

Bu, üç milyar ışık yılı uzaklıkta olsa da, araştırmacılar, Samanyolu galaksisinin çevresinde yaklaşık 46.000 orta kütleli kara delik olduğunu tahmin ediyorlar.

Ekip, yer çekimsel mercekleme yoluyla, bu yeni uzun tahmin edilen kara delik türünün keşfinin, evren anlayışımızdaki bir ‘eksik halkayı’ doldurduğunu açıkladı.

Çok büyük ve çok küçük olmayan tüm bilinen kara delik türlerinin tam ortasında oturduğu için ‘Goldilocks’ kara deliği olarak adlandırılmıştır.

Ömrünün sonunda büyük bir yıldızın patlamasıyla oluşan tipik bir kara delik, güneş kütlesinin 10 katına kadar çıkacaktır.

Buna karşılık, yakın zamanda fotoğraflanan M87 de dahil olmak üzere bir galaksinin merkezinde yer alan süper kütleli bir kara delik, güneşin kütlesinin milyarlarca katı olabilir. 

Yeni tip ‘Goldilocks’ kara deliği, kendi yıldızımızın kütlesinin yaklaşık 55.000 katıdır ve astronomları yıllarca şaşkına çeviren bir boşluğu doldurur.

Baş yazar James Paynter, son keşfin süper kütleli kara deliklerin nasıl oluştuğuna yeni bir ışık tuttuğunu söyledi. 

“Bu süper kütleli kara deliklerin tüm galaksilerin değilse de çoğunun çekirdeklerinde gizlendiğini bilsek de, bu devlerin Evren çağında nasıl bu kadar büyüyebildiklerini anlamıyoruz” dedi. 

Yeni kara delik, yarım saniyelik yüksek enerjili ışık parlaması olan yer çekimsel olarak merceklenmiş bir gama ışını patlamasının algılanmasıyla bulundu.

Bu ışık, bir çift birleşen yıldız tarafından yayıldı ve araya giren orta kütleli kara deliğin neden olduğu bir “yankı ” olduğu gözlemlendi.

Kara delik, Dünya’ya giderken gama ışını patlamasından gelen ışığın yolunu büküyor, böylece gök bilimciler aynı flaşı iki kez görüyor.

Yer çekimi dalgalarından kara delikleri tespit etmek için geliştirilen güçlü yazılım, iki flaşın aynı nesnenin görüntüleri olduğunu tespit etmek için uyarlandı.

Thrane, “Bu yeni keşfedilen kara delik, ilk yıldızlar ve galaksiler oluşmadan önce erken Evren’de yaratılmış eski bir kalıntı olabilir, ilkel bir kara delik olabilir” dedi. 

“Bu erken kara delikler, bugün galaksilerin kalbinde yaşayan süper kütleli kara deliklerin tohumları olabilir.”

Profesör Rachel Webster, bulguların bilim insanlarının evrenin evrimini anlamada daha da büyük adımlar atmasına yardımcı olma potansiyeline sahip olduğunu söyledi.

Webster, “Bu yeni kara delik adayını kullanarak, bu nesnelerin evrendeki toplam sayısını tahmin edebiliriz,” diye açıkladı. 

“Bunun 30 yıl önce mümkün olabileceğini tahmin ettik ve güçlü bir örnek keşfetmiş olmak heyecan verici.”

Araştırmacılar, Samanyolu galaksimizin çevresinde yaklaşık 46.000 orta kütleli kara deliğin olduğunu tahmin ediyor.

Bu orta kütleli kara delik gruplarının uzun zamandır küresel kümelerin çekirdeklerinde oturduğu düşünülüyordu. 

Küresel küme, disk ve sarmal galaksilerde bulunan, yer çekimine sıkıca bağlı olan küresel bir yıldız topluluğudur. 

Samanyolu’nda 150 tane var olduğu biliniyor ve daha pek çoğu hala bulunacak. 

Samanyolu’ndan 1.000 kat daha eski olan Galaxy M87’nin 13.000 kadar küresel kümeye sahip olduğu düşünülüyor. 

Keşfin detayları Nature Astronomy dergisinde yayınlandı.

Derleyen: Feyza ÇETİNKOL

/Güneşin Kütlesinin 55.000 Katı Olan ‘Goldilocks’ Kara Deliği Keşfedildi/