21 Haziran’da ülkemizden de görülebilecek bir güneş tutulması gerçekleşecek. Peki ama güneş tutulması nedir ve güneş tutulması nasıl olur hiç merak ettiniz mi? Ya da güneş tutulması depremi tetikler mi? Güneş tutulması ile ilgili merak ettiğiniz her şeyi bu videoda bulabilirsiniz.
Bildiğiniz gibi Güneş milyarlarca yıldır hiç durmadan dünyamızı aydınlatıyor. Ancak Güneş’in ışığının dünyaya ulaşmadığı Güneş tutulması denen çok özel bir durum var. 21 Haziran 2020’de ülkemizden de kısmen gözlemlenebilecek bir güneş tutulması gerçekleşecek. Hatırlarsanız 1999 yılının 11 Ağustos günü ülkemizden görülebilen bir güneş tutulması yaşanmıştı. Bu tutulmadan 6 gün sonra da 17 ağustos depremi gerçekleşti. Bu yüzden güneş tutulmasının depremlere neden olabileceği düşüncesi ortaya çıktı.
Peki ama güneş tutulması nasıl oluşur? Ve güneş tutulması gerçekten depremleri tetikleyebilir mi?
Güneşimiz, güneş sistemi denilen gezegen sisteminin tam merkezinde bulunur. Muazzam kütlesi sayesinde oluşturduğu çekim etkisiyle diğer gezegenler onun etrafında döner. Ayrıca güneş bir yıldız olduğu için etrafına sürekli olarak ışık ve enerji yayar. Tıpkı Dünyamızın güneşin etrafında dönmesi gibi uydumuz olan ay da dünyanın etrafında döner. Bu dönme hareketleri sırasında bazen Güneş, ay ve dünya aynı hizaya gelirler. Ay güneş ve dünyanın arasına girmiş olur. Bu durumda güneş ışınları dünyanın küçük bir bölümüne ulaşamaz. Güneş tutulması denilen olay basitçe bu şekilde gerçekleşir.
Ancak güneş tutulması dünyanın her yerinden aynı gözükmez. Ay dünyamıza göre çok küçüktür. Bu yüzden ay’ın dünya’da oluşturduğu gölge çok küçük bir alanı kaplar. Bu küçük gölgeye umbra yani gölge denir. İngilizcede şemsiye anlamına gelen umbrella kelimesi de buradan çıkmıştır, çünkü şemsiye aslında güneşten korunmak için icat edilmiştir. Neyse konuyu dağıtmayalım. Eğer güneş tutulması Ay’ın oluşturduğu küçük gölgenin düştüğü yerlerden birindeysek ay’ın güneş’i tam olarak kapattığını görürüz. Gündüz birkaç dakikalığına geceye döner. Bu duruma tam güneş tutulması denir. Ay’ın oluşturduğu bu tam ve küçük gölgenin etrafında bir de o kadar karanlık olmayan bir gölge daha oluşur. Bu gölge tam olarak karanlık değildir ve güneş ışınlarının bir kısmı hala dünyaya ulaşabilir. Eğer tutulma sırasında bu yarı gölgenin düştüğü bir yerdeysek güneşi bu şekilde görürüz. Ay güneş’i kısmen kapatır ve etraf gece kadar karanlık olmaz. Bu duruma ise parçalı tutulma adı verilir. 21 Haziran 2020’deki tutulma da ülkemizden parçalı tutulma şeklinde gözlemlenecek.
Tam güneş tutulması sırasında başka hiçbir zaman göremeyeceğiniz çok ilginç bir şey görürsünüz. Tıpkı dünyamız gibi Güneş’in de bir atmosferi vardır. Güneşin kenarlarından belli belirsiz uzanan beyaz ışıklar güneş’in atmosferidir. Güneşi oluşturan gazlar öylesine yüksek enerjiye sahiplerdir ki, maddenin 4. Hali olan plazma haline geçerler. Plazma hali gazların elektrikle yüklenerek yüksek enerjili bir hale geçmesidir. Yıldırım ya da şimşek maddenin plazma haline örnektir. Normalde güneş’in parlak ışığı nedeniyle göremediğimiz atmosferi tam güneş tutulması sırasında görünür hale gelir. Güneş’in etrafını saran bu parlak halkaya taç anlamına gelen korona adı verilir. Büyük ihtimalle bu ismi seçen kişi şu an çok pişmandır…
Güneş tutulmasının depremleri etkilemesiyle ilgili kaynak:
