jeologlar Grönland’in kuzeyinde neredeyse bir kilometre kalınlığındaki kıta levhası buzunun altında saklanan bir göktaşı krateri buldular. Araştırmacılar bunun Grönland’ın büyük bir göktaşıyla çarpıştığına dair kanıt olabileceğini düşünüyor.
Kanıt onun 31 kilometre (19.3 mil) çapında büyük bir çarpışma krateri olmasından kaynaklanıyor. Bu krater bulunan en büyük 25’inci kraterdir. Ayrıca gezegenin mevcut buz tabakalarından birinin altında bulunan ilk kraterdir.
Onu yaratan göktaşı en az bir kilometre (0,62 mil) genişliğinde bir demir canavarıydı.
Natural History Museum of Denmark, Cryospheric Sciences Lab, NASA Goddard Space Flight Center)
Krater Temmuz 2015’te tespit edildi. Uluslararası jeolog ekibi keşfin doğrulanması için üç yıl boyunca inceleme yapmaya devam etti.
Buzun altında gömülü krater NASA’nın Kuzey Kutbu Bölgesel İklim Değerlendirmesi ve Operasyonu IceBridge Programı için 1997 ve 2014 yılları arasında araştırmacılar tarafından toplanan on yıldan fazla radar sesi verileri incelenerek saptandı.
Bu teknik, buzdan akarak uluşan ses radarını kullanır ve buz tabakasının veya buzulun altındaki topoğrafyanın haritasını çıkarır. Bu, glasiyologların buz kalınlığını ölçmelerine yardımcı olur ve bu da küresel ısınmadan dolayı buz eriyiğinin hesaplanmasında kullanılır.
(Danimarka Doğal Tarih Müzesi, Cryospheric Sciences Lab, NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi)
Bu veri kümelerine bakarken, jeologlar oldukça sıra dışı bir şey fark ettiler: Hiawatha Buzulu’nun altındaki büyük bir dairesel çöküntü vardıç
Kjær, “Bunun özel bir şey olduğunu hemen anladık, aynı zamanda bu çarpmanın kökenini doğrulamanın zor olacağını da anlamıştık dedi.
Bu nedenle Mayıs 2016’da bir araştırma ekibi bölgenin daha detaylı bir araştırmasını yapmak, fotoğraf çekmek ve University of Kansas’ta geliştirilen son teknoloji ürünü bir radarı kullanmak için çalışmalarını genişletti. Buzulun üzerinde bir ağ düzeninde uçuşlar gerçekleştirdiler.
Kansas Üniversitesi’nden elektrik mühendisi John Paden, “Buz tabakasının kenarındaki yuvarlak yapıyı, özellikle de yeterince yüksekten uçarken görebilirsiniz” dedi.
“Buz tabakasının arazisindeki tepeleri ve vadileri vurgulayan düşük güneş açısında çekilen uydu görüntülerini kullanarak bu görüntülerde tüm krater çemberini gerçekten görebilirsiniz.”
(Danimarka Doğal Tarih Müzesi, Cryospheric Sciences Lab, NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi)
Yine de radar, kraterin geniş ağızlı bir krater, bazal enkaz ve bozulmuş ve bozulmamış buzlar, dış kenar, merkezi tepe yükselmesi de dahil olmak üzere, çarpıcı ayrıntılarını ortaya çıkarabildi.
Buzulun yakınındaki kraterden çıkarılan çökeltilerin zemin-temelli ve jeokimyasal analizleri de, demirin varlığına işaret eden darbe süreçlerinin kanıtlarını göstermiştir.
Bunlar, çarpma bölgelerinde yaygın olarak bulunan şok kuvveti ve çarpmanın yoğun ısısıyla ana kayadaki silikadan meydana gelen camı içeriyordu.
Krater yaşını kesin olarak tahmin etmek zordur. Grönland’ın buzla kaplanmasının yaklaşık 3 milyon yıl önce gerçekleştiğine dair kesin kanıtlar vardır. Bu krater son buzul çağının sonlarında yaklaşık 12.000 yıl önce meydana gelmiş olabilir.
Kjær, ScienceAlert’e “Bu, etkinin gezegeni nasıl etkilediğini bilmek biraz zor, ama birkaç tahmin yapabiliriz. Mesela, “Grönland buzla kaplandığında ve böylece önemli miktarda eriyik suyu eritdiğinde meydana geldi. ”dedi
Bir sonraki adım, etkinin bir sonucu olabilecek yakındaki kalıntıları aramak ve etki sırasında erimiş yapıdan malzemeyi kurtarmak için buzun kendisinin kratere nasıl girileceğini bulmak olacaktır.
Bu kolay bir iş olmayacak, ancak bilim insanları bu işin heyecan verici sonuçları olacağını düşünüyor.
Kaynak: http://www.bizsiziz.com/a-massive-geological-surprise-has-been-discovered-under-greenlands-ice-sheet/
http://advances.sciencemag.org/content/4/11/eaar8173
Çeviri: Figen Berber