Günümüzde çocuklar arasında en yaygın endişelerden biri davranış bozuklukları ve kaprisler. Yaklaşık 10 çocuktan 7’sinde bu sorun var.
Davranış bozuklukları genellikle aşılanmamış öz bakım alışkanlıkları ve sosyal becerilerle karıştırılır. Ancak buradaki temel fark, eğitimsel bir kusur olan self servis alışkanlıklarının ve sosyal becerilerin eksikliğidir ve davranış bozuklukları, zihinsel ve fiziksel gelişimdeki davranış bozukluklarının bir göstergesidir.
Klasik davranış bozukluğu şu şekilde sergilenmektedir:
1) Uzun süreli saldırgan davranış
2) Olayın yalanları veya abartılması
3) Saldırgan davranışlar
4) Uygunsuz ifadelerin kullanılması vb.
5) Altını ıslatmayın
6) Tırnak yeme ve parmak emme
7) Asılsız korkular
8) Mastürbasyon (ellerle cinsel organlarla oynamak)
9) İştahsızlık
10) Uyku sorunları (geç yatma, aniden uyanma, uyumama vb.)
11) Kaprisler
12) Aşırı hareketlilik
Nedenleri
Aşağıdaki davranış bozukluklarının nedenleri vardır:
1) Dikkat çekme arzusu. Çocuklar her zaman ilgi odağı olmak isterler ve aileden gerekli ilgiyi görmeyen bir çocuk bu dikkati çekmek için olumsuz yollar kullanır. Örneğin, her şeyi eline atar, agresif davranır, ondan bir şey alırken sürekli bağırır vb.
2) Kendini iddia etme arzusu. Bazen ebeveynler çocuklarına çok baskı yapar, onları çok fazla yasaklar veya çok fazla korur ve hatta çocuğun işini yapar. Her iki durumda da çocukların kendilerini ve yeteneklerini ortaya koyma arzusu vardır. Bunun temel nedeni çocuklarda hareketsizlik ve dikkatsizlikten kaynaklanan rahatsızlıktır. Dolayısıyla ebeveynler çocukları için iyi bir şey yaptıklarını düşünürler ama aslında bu çocukta bir davranış bozukluğunu ortaya çıkarır.
3) Ebeveynlerden intikam alma arzusu. Bu, diktatör ailelerde yaygın bir davranıştır. Böylece ebeveyn, çocuğun istek ve isteklerini dikkate almaz ve çocuğa yeterince sevgi ve ilgi göstermez. Bu durumda çocuk ebeveynlerinden intikam alma arzusu geliştirir ve ardından yukarıda sıralanan davranışları geliştirmeye başlar.
4) Kendinize hatırlatmayın. Bu genellikle muhafazakar bir aile tipinde büyüyen çocuklarda görülür. Bu tür ailelerde ebeveyn çocuğu son derece korur. İyi niyetli ebeveynler bile onlarca yıldır bizimle kalan bir şeyi söyleyebilir veya yapabilir. Bu durumda çocuğun kişilik gelişimi de gecikir. Çünkü zihinsel gelişimin temeli, kişiliğin aktivite sırasında gelişmesidir. Kişilik tam olarak oluşmadığında çocuğun öz saygısı düşüktür. Benlik saygısı düşük olduğunda çocuk olumsuz davranışlarla dikkat çekmeye başlar. Bir tür bilinçaltı “Kendisine ailesini hatırlatmaya çalışıyor.
Bu tür çocuklara nasıl davranılmalıdır?
1) Çocukla zaman geçirin, ilgi alanlarına ve arzularına ilgi gösterin. Oyunları istediği şekilde oynayın (macera, arama vb.)
2) Sevgi göstermek. Çocuğa hiç saldırganlık gösterilmemelidir. Kriz zamanlarında, onu görmezden gelin ve durum bittikten sonra onunla bunun hakkında konuşun. Her şey hakkında fikrinizi sorun. Ona seçme hakkını verin.
3) Güven verin. Yaptığı her küçük iyilik için onu övün. Onları daha iyi davranmaya teşvik edin. Ona güvendiğinizi ve koşulsuz olarak onu sevdiğinizi bilmesini sağlayın.
Sevgili ebeveynler, bir şeyi asla unutmayın: Bir çocuk gördüğü davranışı sergiler. Bu nedenle, her şeyden önce davranışınıza ve itiraz biçiminize dikkat edin.
Farida Hasanova
Narinç UPM’nin öğretmen-psikoloğu
Dushunce.az
