Qadın tarixi ilə maraqlanırsınızsa, Joan of Arc məzmunu da maraqlı ola bilər!
Theodora 497-ci ildə bu gün Suriya olaraq tanıdığımız yerdə anadan olub. Hələ uşaq ikən ailəsi ilə birlikdə İstanbulda yerləşdi.
Bəzi tarixçilər onun Kipr adasında anadan bulunduğunu iddia etsələr də, tarixi sənədlər Theodora və ailəsinin uzun illər Suriyada yaşadığını göstərir. Maddi çətinliklər üzündən paytaxta köç edən ailə yoxsulluq içində yaşayırdı. İstanbula gəldikdə, atası Konstantinopol Hipodromunda heyvan məşqçisi olaraq işə başladı. Lakin qısa müddət sonrasında öldü. Onsuz da ağır şərtlərdə yaşayan ailə, atasının ölümündən sonrasında səfalət içində idi.
Theodora ailəsini dolandırmaq üçün aktrisa olmağa qərar verdi. O dövrdə qadınların aktyor olması cəmiyyət tərəfindən sex işi kimi qəbul edildi.
İlk dəfə hipodromda sirk oyunlarında rol alan Theodora, sonradan ədəbsiz tamaşalar göstərməyə başladı. O qədər gözəl bir qadın idi ki, qısa müddətdə tüm paytaxtda tanınmış bir aktrisa oldu. Səhnədən kənarda zəngin kişilərlə pul qarşılığında eşeysel əlaqədə olub. Bu vəziyyət onun sosial təcrid olunması ilə nəticələndi.
Bizodun mühüm dövlət adamlarından kabul edilen Hekebolus, Theodora’nın pərəstişkarları içinde idi.
Hekebolus Liviyanın valisi təyin edildikdən sonrasında onunla birlikdə Theodora’da Afrikaya getdi. Qısa bir müddətdən sonrasında Hekebolus Theodora’dan ayrıldı və onu taleyinə buraxdı. Tanımadığı torpaqlarda tək qalan Theodora yenidən səfalətlə üzləşdi. Bu vəziyyət onu zehni bir depressiyaya sürüklədi. Hekebolusun kirli rəftarından çox təsirlənərək köhnə həyatını tamamilə geridə qoymağa qərar verdi. Qısa müddət Liviyada yaşadıqdan sonrasında İstanbula döndü.
522-ci ildə İstanbula döndükdən sonrasında, o vakit senator olan Bizans taxtının varisi I Justinianla tanış oldu.
Justinian, Theodora’dan 20 yaş böyük olmasına baxmayaraq, gözəlliyindən və zəkasından təsirləndi və dərhal onunla evlənmək istədi. Ancaq evlilikləri üçün böyük bir maneə var idi. Bizans qanunlarına görə, yuxarı sinif kişilərinin əvvəllər hərəkət etmiş biri ilə evlənməsi qəti qadağan edildi. Hər şeyi sevgisi üçün edən Justinian, 523-cü ildə imperatoru razı saldı və mövcud qanunu dəyişdirdi. Beləliklə, sevgililərin evlənməsinə heç bir maneə olmayıb.
Theodora və Justinianus’un evlilik tarixləri dəqiq olmasa da 525-ci ildə evləndikləri düşünülür.
Theodora artıq bir məşuqə deyil, Bizans senatorunun rəsmi arvadı idi. Sürətli zəkası və istedadı sayəsində dərhal Bizans cəmiyyətində status qazandı. Nə tarix kitabları, nə də Bizans xalqı Yustinian’ı Theodora’dan ayıra bilmədi. Evliliklərindən düz iki il sonrasında, I Justinian Bizans tərəfindən imperator tacını aldı.
Theodora, sərt sosial kast sistemini bir-bir aşaraq imperatriça oldu. Bizans İmperiyası və xalqı üçün yeni bir dövr başlayırdı.
Empress olduqdan sonrasında etdiyi ilk işlərdən biri də fahişəxanalara qarşı müharibə elan etmək idi. Yaxın keçmişini unutmayan Theodora, qadın hüquqları üçün əlindən gələni edəcəyinə yemin etti. Fahişəxanaları bağladıqdan sonrasında fahişəliyə məcbur edilən qadınlar üçün bir monastır tikdirdi. Ondan sonra paytaxtda və əyalətlərdə xəstəxanalar, kilsələr və monastırlar tikərək xalqın sevgisini qazandı. Theodora imperiya tarixinin ən güclü və təsirli qadınlarından biri oldu. Yalnız sosial sahədə deyil, siyasətdə də çox təsirli bir ad idi. Senat iclaslarına qatıldı, alınan qərarlara nəzarət etdi və qanunlar hazırladı. Bəzi tarixçilər onun hətta Bizans ordusuna müdaxilə etdiyini göstərirlər.
532-ci ilə qədər Bizans tarixinin ən şiddətli qiyamlarından biri paytaxt İstanbulda baş verdi.
Nika üsyanı olaraq bilinən bu qiyamda qiyamçılar sülaləni devirmək və Hipatius imperatoru elan etmək istədi. Səbəb Bizansdakı iqtisadi böhran və dini qarşıdurmalar idi. Hypatius həm Senat, həm də ictimaiyyət tərəfindən böyük dəstək aldı. Üsyan çox qanlı idi. Məğlub olacağını düşünən Justinian kabineti ilə İstanbuldan qaçmağa çalışdı. Teodora imperiyanın taleyini dəyişdirəcək bir çıxış etdi. İmperator və onun kabineti Theodoranın çıxışından o qədər təsirləndi ki, üsyançılara saldırı edib taxtı qorumaq qərarına gəldilər. Theodora və Justinian’ın əsgərləri üsyançılardan daha azca idi. Lakin üsyançılar əsgərlərin gəldiyini eşidəndə özlərini yarış meydanında bağladılar. Justinian və Theodora üsyançılara mərhəmət etmirdilər. O gün 30.000 insan öldürüldü. Hypatius və qardaşı edam edildi.
Nika üsyanı yatırıldıqdan sonrasında Theodora Bizansın əvvəlki şöhrətini bərpa etmək üçün vacib vəzifələri üzərinə götürdü.
Theodora, Bizans İmperiyasında qadın hüquqlarının və dini tolerantlığın artması ilə xarakterizə olunur. Qadın ticarəti qadağan edən qanunlar onun sayəsində çıxdı. Təcavüz cəzası onun sayəsində icra edildi. Boşanma qanunda qadınların lehinə bir çox tənzimləmə də etdi. Analara övladlarının qəyyumluğunu verdi. Boşanmış qadınların mülkiyyət hüquqları da təmin edildi. Justinian aslı Pravoslav olmasına baxmayaraq saray divarları içərisində Monofizitlərə dini qoruma təmin etdi. Justinian və Theodora’nın övladları yox idi. Ancaq Theodora, imperatorla evlənməmişdən əvvəl bir uşaq sahibi oldu. Qohumlarını və uşaqlarını Bizansın yuxarı təbəqəsindən olan insanlara ərə verdi. Tüm bu tarz şeyleri edərkən üsyan zamanı yıxılan paytaxtı unutmadı. İstanbulu sanki yenidən qurdu. Onu dünyanın indiyədək görəcəyi ən gözəl şəhərlərdən birinə çevirdi. Kitabxanalar, abidələr, su kanalları və kilsələr tikərək Bizans memarlıq tarixini sözün əsl mənasında yenidən yazdı.
Theodora, 51 yaşlarında vəfat etdiyi vakit imperatorluğun bir güc simvolu idi
Cəsədi 548-ci ildə Havariyyun Kilsəsində dəfn edilmişdir. Justinian, Theodora olmadan 17 ildə tekrar evlənmədi. Öləndə Havariyyun Kilsəsindəki böyük sevgisinin yanında dəfn edildi.
Mənbə: 1 2
