Bir aşı nasıl geliştirilir?

Tüm dünyada tesirini göstermeye devam eden koronavirüs (coronavirüs) salgını; ülkelerin sıhhat altyapılarının ne aşama mühim bulunduğunu net bir halde gözler önüne serdi. Salgın, aşı ve ilaç geliştirme noktasında ise tıp bilimini kontrol etti. Salgını önlemeye yönelik geliştirilen aşılar uygulanmaya başlanırken, birçok aşı ya da ilaç emek vermesi ise sürüyor. Moderna, AstraZeneca, CoronaVac, Sputnik V, Pfizer/BioNtec aşıları ise kullanıma sunuldu. Peki bir aşı nasıl geliştirilir? Hangi aşamalardan geçer? SDN editörü inceledi…

Adım adım aşı geliştirme süreci

Yeni bir aşı/ilaç geliştirme süreci 4 ana bölümden oluşuyor. Bunlar bulgu ve araştırma, preklinik emek harcamalar, klinik emek harcamalar ve son olarak tedavi onayıdır.

Tüm bu aşamalardan ilkin, geliştirilmesi kabul edilen ilacın/aşının kullanılabileceği hastalıklarla ilgili lüzumlu bilgilerin edinilmesi gereklidir. Bu bilgiler uzun seneler alan emek harcamalar sonucunda elde edilir. Bu emek harcamalar esnasında hastalığın sebebi, görülme sıklığı ve topluma olan ekonomik yükü inceleniyor.

Hastalığın sebebi ve görülme sıklığına yönelik araştırmalar, geliştirilmesi kabul edilen aşıyla ilgili planların yapılmasına destek olmaktadır. Bu bilgiler ışığında geliştirilecek aşıyla ilgili mühim stratejik kararlar alınabilir. Böylece bu aşının hastalığın sebebinin ortaya çıkarılması, ihtimaller içinde komplikasyonlarının önlenmesi ve semptomlarının azaltılması şeklinde amaçlardan hangisine daha uygun olacağına karar veriliyor.

Hastalıkla ilgili temel bilgilerin artması, moleküler biyoloji ve biyoteknolojideki gelişmeler daha iyi laboratuvar ve hayvan modellerinin geliştirilmesine niçin olmuştur. Bu da preklinik dönemde daha azca hayvan kullanılmasına olanak elde etmiştir. İnsan genlerinin bakterilere transferi de bilhassa metabolik çalışmalarda mühim bir yenilik ve kolaylık elde etmiştir.