Arı poleni, çok eski dönemlerden beri kullanılan geleneksel bir ilaç ve tam anlamıyla süper bir gıdadır. İnsanlar bu besini karaciğer koruması, bağışıklık güçlendirme özelliği ve daha birçok faydası için kullanmaktadırlar. Bu yazıda arı poleninin ne olduğu, bileşenleri, kullanım bilgileri ve dozajı hakkında bilgiler bulunmaktadır.
Arı Poleni Nedir?
Arılar çiçeklerin özlerini topladıktan sonra, nektar ve tükürük ile karıştırarak yavrularını beslemek için kovana götürürler. Arıcılar ise arılar kovana girerken polen tanelerini arıların bacaklarından ayırmak için özel tuzaklar kullanırlar; bu şekilde arı poleni olarak bilinen arı ürünü elde edilmiş olur. Her arı poleni kompozisyon olarak büyük farklılıklar gösterir ve iki aynı arı poleni örneği yoktur.
Yüksek besin değeri, farklı biyo aktif bileşiklerin varlığı ile birlikte, arı polenine “fonksiyonel gıda” statüsü ve iyi bilinen geleneksel bir ilaç statüsü de verilmiştir. Ve günümüzde modern bilim, arı poleninin bir dizi potansiyel terapötik etkilerini araştırmak için çalışmalar yapmaya devam etmektedir.
Arı Poleninin Geleneksel Kullanımları
İnsanlar bin yıl boyunca arı poleninin besin değerini ve tıbbi özelliklerini övmüşler hatta eski Mısırlılar poleni “hayat veren toz” olarak tanımlamışlardır. 19. yüzyılda polen tuzaklarının yaygın olarak kullanımı polenin popülaritesinde ve bilimsel araştırmalarda bir artışa neden olmuştur. İnsanlar bakteriyel enfeksiyonu tedavi etmek, sindirimi ve bağışıklığı arttırmak, karaciğeri desteklemek ve daha birçok yararı için arı poleni kullanmışlardır. Arı poleninde bulunan besinler enerji verir, atletik performansı artırır ve yetersiz beslenmeyi önlemektedir.
Her durumda olduğu gibi arı poleninin avantaj ve dezavantajlarını olduğunu savunan iki farklı araştırma grubu bulunmaktadır. Bu grupların savundukları teoriler şu şekildedir.
Arı poleninin avantajları olduğunu savunucularının teorileri:
- Son derece besleyicidir
- Prostat büyümesine yardımcı olur
- Menopoz ve PMS semptomlarını hafifletir
- Karaciğer ve kalbi koruyabilir
- Bakteriyel enfeksiyonlarla mücadele edebilir
Arı poleninin dezavantajları olduğunu savunucularının teorileri:
- Bazı ürünler kontamine olmuştur
- Alerjik reaksiyonlara neden olabilir
- Hamile kadınlar için güvenli olmayabilir
- Sağlam klinik araştırma eksikliği vardır
Arı Polenindeki Sağlıklı Bileşenler
Genel olarak, arı poleni makro besinler, vitaminler, mineraller ve farklı biyo aktif bileşenlerle doludur. Kesin içerik menşeine bağlıdır ve iklim, bitki kalitesi ve durumu, mevsimsel değişimler ve daha fazla faktöre bağlı olarak çok değişken olabilir.
Arı Poleninin Beslenme Profili
Arı poleni temel olarak şu bileşenlerden oluşur:
- Karbonhidratlar (% 40): Şekerler ve polisakkaritler
- Protein (% 35): Tüm esansiyel amino asitler
- Yağlar (% 5): Omega-6 ve omega-3 yağ asitleri
- Su (% 4-10)
- Vitaminler, mineraller ve daha fazlası
Farklı enzimler ve mineraller, bilinen tüm vitaminler ve 20’den fazla eser element içerir. Vitaminler hem yağda çözünür (A, D, E) hem de suda çözünür, B1, B6, C, folik asit içermektedir. Aroı poleni 1: 1’e yakın omega-3 ve omega-6 yağ asitlerine sahiptir, bu da onu sağlıklı bir yağ kaynağı olarak dengeli bir kaynak haline getirmektedir, aynı zamanda yaklaşık 400 kcal / 100 g ile kalorili bir besindir.
Biyoaktif Bileşenler
Tıbbi özelliklere sahip bileşenler söz konusu olduğunda, arı poleni polifenoller, karotenoidler ve polisakkaritler açısından zengindir. Flavonoidler polifenoller listesinin en üstünde yer alır ve şunları içermektedir:
- Luteolin
- Mirisetin
- Kuersetin
- İzokuersetin
- Kaemferol
Bilim adamları, arı poleni örneklerinde farklı büyüme düzenleyicileri, hormonlar ve antioksidanlar olarak tanımlamışlardır. Ancak biyo aktif bileşenlerin varlığı ve miktarı da yukarıda belirtilen faktörlere bağlı olarak değişebilmektedir.
Arı Poleninin Hareket Mekanizması
Arı poleninin temel sağlık etkileri şunları içermektedir:
- Antioksidan ve antienflamatuar (flavonoidler ve diğer polifenoller)
- Bağışıklık modüle edici (polisakkaritler)
- Anti-kanser (fitosteroller, polisakkaritler ve yağ asitleri)
Yapılan ön bir araştırmada arı poleninin çoğunlukla bakteri olmak üzere bir dizi patojenik mikropla mücadele etme potansiyeli olduğu tespit edilmiştir.
Yan Etkiler ve Önlemler
Yapılan klinik çalışmalarda, arı poleni bazlı ürünler önemli bir yan etkiye neden olmamıştır. Potansiyel tehlikeler, yasadışı maddeler, küf, bakteri, böcek ilaçları ve diğer toksinleri içerebilecek kontamine ürünlerden kaynaklanmaktadır.
Hassas Gruplar
Bazı kişiler mevsimsel alerjileri hafifletmek için arı poleni kullanmaktadırlar, ancak bu kullanım bazı kişilerde tehlikeli alerjik reaksiyonları tetikleyebilir. Oral alım solunum yolu maruziyeti veya cilt testi ile aynı olmasa da, polen veya arı sokması alerjisi olan kişiler kullanımda dikkatli olmaları tavsiye edilmektedir. Kullanmaya her zaman düşük bir dozla başlanmalı ve şayet aşağıdaki belirtilerden biri veya birkaçı yaşanırsa acil olarak bir sağlık kuruluşuna müracaat edilmelidir.
- Kaşıntı
- Solunum güçlüğü
- Şişme
Bunun yanında güvenlik verilerinin eksikliği nedeniyle, hamile ve emziren kadınlar her durumda arı poleni kullanmaktan kaçınması tavsiye edilmektedir.
Arı Poleni ve İlaç Etkileşimleri
Tek bir vaka raporuna göre, arı poleni varfarin gibi kan incelticilerle kombine edildiğinde kanama riskini artırabilir. Bu yüzden bu kombinasyondan kaçınılmalıdır.
Arı Poleni Nasıl Kullanılır?
Arı poleni hoş çiçekli bir tada sahiptir ve yoğurt, yulaf ezmesi, smoothies, tatlılar ve meyve sularına mükemmel bir tat verebilmektedir. Besin emilimini arttırmak için polen tanelerini tüketmeden önce öğütmek veya ezmek önemlidir. Bir araştırma makalesine göre bu şekilde tüketmek besinin kullanılabilirliğini % 10-15’den % 60-80’e çıkarmaktadır. Arı poleni ayrıca hap, kapsül veya toz formunda bir takviye olarak da mevcuttur. Potansiyel kirlenme nedeniyle, saygın şirketlerden veya güvenilen yerel arıcılardan satın almak çok önemlidir.
Dozajı
Arı poleni üzerinde yapılan klinik çalışmalar azdır ve bu çalışmalarda farklı, standartlaştırılmamış arı poleni özleri (150-300 mg) kullanılmıştır. Bu yüzden önerilen dozu kesin belirlemek zordur, ancak geleneksel kullanımlar yetişkinler için 3-5 çay kaşığı ve çocuklar için 1-2 çay kaşığı önermektedir. Yeni kullanmaya başlayacak olanların bu dozlardan çok daha düşük bir dozla başlaması (¼ çay kaşığı veya çocuklar için sadece birkaç tane) ve alerjik reaksiyon belirtileri gözlemlenmesi önerilmektedir. Eğer kişi Arı poleninin iyi tolere edebiliyorsa ve bir şikâyeti yoksa kademeli olarak yukarıdaki maksimum dozlara kadar yükseltebilir.
Sınırlamalar ve Uyarılar
Arı poleni ile ilgili temel sorun, besin ve biyo aktif bileşiklerin içeriğindeki geniş çeşitliliktir. Belirli bir ürünün faydaları, farklı bileşimlere sahip diğer ürünlere tercüme edilmeyebilir. Mevcut klinik kanıtlar azdır ve çoğunlukla düşük kaliteli çalışmalardan gelmektedir. Arı poleni yararlarının literatür taraması klinik öncesi araştırmalardan güvenilir olmayan sonuçlar çıkarma eğilimindedir.
ncbi.nlm.nih.gov
